Zespół Aspergera – co warto wiedzieć?

Czym jest zespół Aspergera?

O ZA po raz pierwszy napisał w 1944 r. dr Hans Asperger, austriacki pediatra i psychiatra. Zespół Aspergera diagnozowany jest jednak od połowy lat 90. – dopiero w 1994 r. znalazł się on w klasyfikacji zaburzeń Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (DSM IV). Potocznie określa się go jako delikatną formę autyzmu. Wiele osób zastanawia się, czy zespół Aspergera to niepełnosprawność. Według polskiego prawa dziecko z ZA jest dzieckiem z niepełnosprawnością. Zespół Aspergera stanowi podstawę do wydania przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego. Jednak ZA to nie wyrok – wiele osób nim dotkniętych świetnie radzi sobie z funkcjonowaniem w społeczeństwie.

Czytaj: Zespół Aspergera a autyzm

Czy zespół Aspergera jest dziedziczny?

Choć do tej pory nie mamy pełnej wiedzy na temat przyczyn powstawania zespołu Aspergera, to wiąże się je z czynnikami genetycznymi i psychospołecznymi. Już Hans Asperger twierdził, że za ZA odpowiadają czynniki genetyczne.

Zespół Aspergera – jak leczyć?

Zespołu Aspergera nie można wyleczyć – zaburzenie trwa przez całe życie i nie ma na niego lekarstwa. Pomaga natomiast wielotorowa terapia, która znacznie poprawia komfort życia dziecka.

Jak rozpoznać zespół Aspergera?

Dziecko z zespołem Aspergera m.in.:

• ma problemy w relacjach społecznych, np. wyizolowuje się z grupy rówieśniczej,
• nie potrafi utrzymać kontaktu wzrokowego podczas rozmowy,
• nie rozumie komunikacji niewerbalnej – gestów i mimiki,
• używa sztucznego, wyszukanego słownictwa,
• nie wykazuje empatii i zrozumienia wobec drugiej osoby, np. nie odczytuje emocji z twarzy,
• dosłownie rozumie przenośnie, ironiczne wypowiedzi, związki frazeologiczne itp.,
• jest niechętne zmianom, np. na spacer chce iść zawszę tą samą drogą,
• ma zaburzenia integracji sensorycznej, np. może zatykać uszy lub sprawiać wrażenie, że nie słucha, co do niego mówimy,
• ma nieprawidłową koordynację ruchową, np. nie chce bawić się w berka, wchodzić na drabinkę, z trudnością łapie piłkę.

Jak pracować z dzieckiem z zespołem Aspergera?

• Do dziecka z ZA należy mówić jasno i wprost, unikając ironicznych komentarzy i rozbudowanych zdań. Wyrażenia przenośne wyjaśniajmy na bieżąco, np. „Dla Oli to zadanie to bułka z masłem, czyli dla Oli to ćwiczenie jest bardzo łatwe”. Wyjaśniajmy też komunikaty niewerbalne, np. „Tomek rozkłada ręce, bo nie wie, gdzie jest zabawka, której szuka Ania”.
• Objaśniajmy sytuacje społeczne, które według nas są oczywiste, np. dziecko z ZA może nie rozumieć, na czym polega zabawa z rówieśnikami. Wyjaśniajmy, że podczas zabawy można wymieniać się zabawkami czy pomysłami na to, co będziemy dalej robić.
• Mając na uwadze przywiązanie dziecka z ZA do rutynowych i powtarzalnych zachowań, warto opracować dla niego czytelny plan dnia. Jeśli dziecko nie potrafi jeszcze czytać, plan może składać się ze zdjęć i rysunków.
• Trenujmy z dzieckiem z ZA umiejętności społeczne: mówienie „nie”, informowanie o swoim stanie, poznawanie nowych osób, mówienie komplementów itp. Trening ten warto rozpisać szczegółowo, punkt po punkcie.
• W pracy z dzieckiem z ZA warto skorzystać z odpowiednio dostosowanego systemu motywacyjnego. Sprawdza się zbieranie np. naklejek czy pieczątek. Ważne, żeby system był zrozumiały dla dziecka.
• Dziecko z ZA swoją uwagę koncentruje głównie na konkretnych przekazach słownych. W sytuacji, gdy zaczniemy ograniczać komunikaty słowne, zmusimy je do szukania informacji na naszej twarzy. W ten sposób możemy pracować nad kontaktem wzrokowym. 

Katarzyna Lewińska