Czy należy uprawiać sport przy dużym zanieczyszczeniu powietrza?

Smog – co to jest?

Smog jest nienaturalnym zjawiskiem atmosferycznym, rozwijającym się przy sprzyjających warunkach środowiskowych, gdy do atmosfery dostają się szkodliwe składniki chemiczne powstałe w wyniku działalności i aktywności człowieka.

Proces tworzenia się smogu jest w dużym stopniu zależny od warunków środowiskowych, ukształtowania terenu czy panującej w danej okolicy pogody. Wyróżniamy dwa główne rodzaje smogu:

• Smog brytyjski (londyński) – na jego powstanie w największym stopniu wpływa inwersja temperatur. Zwykle im bliżej podłoża, tym temperatura powietrza jest wyższa, jednak przy inwersji wygląda to nieco inaczej. Powietrze znajdujące się wyżej od podłoża jest cieplejsze niż to znajdujące się przy gruncie. W przypadku współwystępowania dużej emisji spalin warstwa ciepłego powietrza tworzy barierę, która nie pozwala unosić się zanieczyszczeniom wyżej, co doprowadza do ich koncentracji i powstania smogu.
• Smog Los Angeles (typu Los Angeles, fotochemiczny, smog biały) – ten rodzaj smogu występuje głównie latem w rejonach świata, gdzie panuje duże nasłonecznienie i wysokie temperatury. W wyniku wpływu promieniowania słonecznego na zanieczyszczenia emitowane do atmosfery powstaje mieszanka trujących związków chemicznych. W Polsce smog fotochemiczny występuje w letnie, słoneczne i gorące dni w dużych ośrodkach miejskich (Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław itd.).

Czytaj więcej w temacie: Maski smogowe. Dlaczego warto je stosować?

Jak smog wpływa na nasz organizm?

Obecnie wiadomo, że wpływ smogu na organizm ludzki jest wysoce niekorzystny. Stanowi on bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia każdego z nas. W zależności od jego rodzaju skład trującego powietrza może być inny, jednak związkami chemicznymi o największej szkodliwości są:

• dwutlenek azotu – brunatny, silnie toksyczny gaz. Podrażnia drogi oddechowe, zmniejsza odporność na infekcje. Udowodniono również, że znacząco zwiększa ryzyko zachorowania na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP),
• tlenek siarki – silnie toksyczny, bezbarwny gaz o drażniącym zapachu. Poza wywoływaniem chorób dróg oddechowych podrażnia spojówki, błony śluzowe i skórę,
• tlenek węgla – bezwonny, bezbarwny gaz, niezwykle niebezpieczny. Szczególnie groźny jako składnik (oraz samodzielnie) . Wywołuje osłabienie, duszność, zawroty głowy. Wraz ze wzrostem stężenia w pomieszczeniu zwiększa się ryzyko zgonu w wyniku niedotlenienia,
• ozon – trójatomowa cząsteczka tlenu. Składnik smogu fotochemicznego. Doprowadza do ostrego podrażnienia dróg oddechowych, co objawia się szybkim i płytkim oddechem oraz bólami głowy, kaszlem czy zmęczeniem,
• benzen – długotrwała ekspozycja na wysokie stężenia benzenu doprowadza do uszkodzenia szpiku kostnego! Zmniejsza się produkcja krwinek, co skutkuje osłabieniem odporności oraz anemią. W skrajnych przypadkach doprowadza do rozwoju nowotworów krwi (białaczki) czy innych tkanek. Kumuluje się w tkance tłuszczowej.

Czytaj więcej w temacie: Jakie choroby wywołuje zanieczyszczone powietrze?

Smog a sport

Popularne powiedzenie mówi „sport to zdrowie”. Przyjęło się sądzić, że szczególnie korzystny jest sport uprawiany na „świeżym powietrzu”. Problemem okazuje się jednak fakt, że powietrze w Polsce do „świeżych” nie należy… Według raportów WHO wśród 50 europejskich miast o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu aż 33 znajdują się w Polsce! Tymczasem w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego znacząco zwiększa się zapotrzebowanie organizmu na tlen. Objawia się to przyspieszeniem oddechu (zwiększenie wymiany gazowej) oraz przyspieszeniem akcji serca (celem szybszego transportu tlenu do komórek). Niestety w przypadku smogu wraz z większą ilością tlenu do płuc dostaje się smog! Trujące gazy mogą doprowadzić do ataku kaszlu czy skurczu oskrzeli, co w przypadku dużego wysiłku może być bardzo groźne. Dlatego też bieganie w smogu (jak i wszelkie inne intensywne aktywności fizyczne) warto sobie odpuścić…

Lek. Krzysztof Pawlak