Miliony kobiet

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), endometrioza może dotyczyć ok. 10 proc. kobiet w wieku rozrodczym na świecie [4]. Statystyki podają także, że częstość jej występowania waha się pomiędzy 6 a 15 proc. ogólnej populacji kobiet [5]. - W Polsce problem ten może więc dotyczyć nawet do 3 mln kobiet – twierdzi Lucyna Jaworska-Wojtas, Prezes Fundacji Pokonać Endometriozę.

Czy musi aż tak boleć?

Endometrioza charakteryzuje się obecnością komórek błony śluzowej trzonu macicy poza jamą macicy. Komórki te są nadal aktywne wydzielniczo i reagując na zmiany hormonalne, zachodzące w cyklu miesiączkowym, powodują w  organizmie przewlekłą reakcję zapalną [6]. Przemieszczające się poza macicą komórki rozwij ają ogniska endometrialne w obrębie innych narządów, najczęściej jajników, otrzewnej, w  przewodzie pokarmowym lub układzie moczowym [2]. Skupiska pozamacicznego endometrium reagują na zmiany hormonalne cyklu miesiączkowego, a  złuszczające się komórki i  krew nie znajdują ujścia, prowadząc do infekcji i  blizn w tkankach [7]. W  świadomości społecznej cykle menstruacyjne nieodzownie kojarzone są z  dolegliwościami bólowymi, dlatego też kobiety cierpią w  samotności i  niezrozumieniu, a  endometrioza pozostaje niezdiagnozowana – średnio nawet przez ok. 10 lat [8]. Oprócz bardzo bolesnych miesiączek, endometrioza może objawiać się przewlekłym bólem miednicy, głębokim bólem podczas lub po stosunku seksualnym, okresowymi lub cyklicznymi bolesnymi objawami żołądkowo-jelitowymi lub ze strony układu moczowego [9]. Jeśli więc dolegliwości bólowe występują u kobiety przez okres kilku miesięcy, to konieczna jest właściwa diagnostyka.

Ale ból to nie wszystko...

Dominującym objawem endometriozy jest ból, stąd zapewne tylko jedna na dziesięć pacjentek deklaruje, że nie używa środków przeciwbólowych [3]. Wykazano także, że pacjentki z  endometriozą częściej obarczone są chorobami współistniejącymi, takimi jak rak piersi lub jajnika, choroba autoimmunologiczna, lub podwyższonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych [7]. Bardzo charakterystycznym objawem endometriozy są także kłopoty z zajściem w ciążę i bezpłodność [3, 8]. - U  kobiet cierpiących na uciążliwe, nawracające i  silne dolegliwości bólowe, a  dodatkowo obarczonych trudnościami z  zajściem w  ciążę, mogą pojawiać się zaburzenia natury psychicznej – w  badaniu 54 proc. pacjentek z  endometriozą odczuwało niepokój, frustrację i  osamotnienie [3] – tłumaczy Lucyna Jaworska-Wojtas. - Pojawiające się stany lękowe i  depresja są przyczyną trudności w  funkcjonowaniu w  społeczeństwie i  prowadzą do wykluczenia na poziomie zawodowym i osobistym [10] – dodaje

Nawet 50 razy wyższe koszty społeczne

Endometrioza wiąże się z  większą intensywnością korzystania z opieki zdrowotnej, zażywania leków przeciwbólowych i przeciwdepresyjnych oraz 1,75-krotnie wyższymi bezpośrednimi kosztami leczenia [7]. Choroba ta w  znakomitej większości dotyczy kobiet młodych w  wieku produktywnym i  czasowo wyklucza je z  życia zawodowego oraz społecznego, powodując wysokie koszty pośrednie (5-50 razy wyższe) wynikające ze spadku motywacji, obniżonej efektywności i częstej absencji [9].

Rosnąca wiedza o endometriozie

Dopiero po ok. 100 latach, odkąd po raz pierwszy endometrioza została formalnie zidentyfi kowana i nazwana w 1921 roku [6], temat tej dolegliwości stopniowo staje się bardziej rozpoznawalny. Dzieje się tak dzięki większej świadomości zdrowotnej kobiet oraz pogłębianiu się wiedzy o leczeniu niepłodności [1]. - W chorobie kluczowa jest wczesna diagnoza dająca szansę na przedoperacyjne leczenie, ale niska świadomość społeczna i znajomość zagadnienia w środowisku lekarskim udaremnia jej wykrycie w odpowiednim czasie. Pomimo znacznego postępu w poziomie wiedzy i badań nad endometriozą, opóźnienie diagnostyczne stale wynosi 5-10 lat, nawet w krajach Europy i Ameryki Północnej [9] – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta, kierownik Katedry Zdrowia Kobiety Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, ginekolożka, endokrynolożka, seksuolożka. Kluczowa rola multidyscyplinarnej współpracy Endometriozę charakteryzuje złożony zespół objawów, dlatego też jej diagnostyka i  leczenie nie zamyka się tylko w  gabinecie ginekologicznym. - Bardzo indywidualny przebieg endometriozy oraz zróżnicowane potrzeby pacjentek wymagają kompleksowej, interdyscyplinarnej diagnostyki i opieki medycznej – mówi Violetta Skrzypulec-Plinta. - Zgadzam się również z poglądem, że endometriozę należy postrzegać jako chorobę przewlekłą, która wymaga długoterminowego planu leczenia, nowoczesnych metod terapeutycznych i  bieżącej, ścisłej kontroli – twierdzi kierownik Katedry Zdrowia Śląskiego Uniwersytetu Medycznego. Pacjentki z  endometriozą potrzebują specjalistycznej diagnostyki, stałego monitorowania stanu swojego zdrowia i  zażywanych leków oraz opieki specjalistów z  różnych dziedzin. Uznanym sposobem na zapewnienie takiego wsparcia jest stworzenie sieci referencyjnych ośrodków skoncentrowanych na tej chorobie [11]. - Jako Fundacja budujemy świadomość i informujemy o pilnej potrzebie powstania tego typu ośrodków, ale także realizujemy projekty będące bieżącym wsparciem dla ciepiących kobiet – podkreśla Lucyna Jaworska-Wojtas. - Dzięki wygranej w  Konkursie Grant na Zdrowie, organizowanym przez Gedeon Richter Polska i Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej, stworzymy aplikację mobilną EndoAsystent, służącą do bieżącego monitorowania stanu zdrowia, skrócenia czasu diagnozy, poprawy jakości życia i  podnoszenia poziomu wiedzy o  endometriozie - dodaje Prezes Fundacji Pokonać Endometriozę.

Opracowanie na podstawie materiałów prasowych

Piśmiennictwo: 1. Warszawski Uniwersytet Medyczny, Szansa dla milionów kobiet. Ruszają prace nad testem na endometriozę, pub: 02.07.2021; https://www.wum.edu.pl/ node/15972 2. Termedia; Endometrioza wymaga planu na całe życie; wywiad z prof. dr hab. Krzysztofem Szyłło; pub: 09.07.2018; https://www.termedia.pl/ginekologia/Endometrioza-wymaga-planu-na-cale-zycie,30671.html 3. Wyderka M I et al.; Endometrioza a jakość życia, The endometriozis and the quality of life; Pielęgniarstwo Polskie 4(42), 199-206, 2011; http://ump.edu.pl/ fi les/12_69_pp_4_2011_pdf.pdf#page=9 4. WHO, Endometriosis; https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ endometriosis 5. Basta A et ak; Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i metod leczenia endometriozy; Ginekol Pol. 2012, 83, 871-876 6. Bacz A. Endometrioza. Medycyna Praktyczna; https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/88290 7. Hudson N; The missed disease? Endometriosis as an example of ‘undone science’; Reproductive Biomedicine & Society Online; Volume 14, March 2022, Pages 20-27; https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S240566182100023X 8. Eisenberg V H et al; Burden of Endometriosis: Infertility, Comorbidities, and Healthcare Resource Utilization; J. Clin. Med. 2022, 11(4), 1133; https://www.mdpi. com/2077-0383/11/4/1133/htm 9. National Institute for Health and Care Excellence; Endometriosis: diagnosis and management; NICE guideline [NG73]; Published: 6 September 2017; https://www. nice.org.uk/guidance/ng73/chapter/Recommendations 10. Stępniewska A et al.; Organizacja opieki nad pacjentkami z endometriozą – rola ośrodka referencyjnego; Monografi e po Dyplomie; nr 01 (lipiec)/2020; https://podyplomie.pl/monografi e-po-dyplomie/34799,organizacja-opieki-nad-pacjentkami-z-endometrioza-rola-osrodka-referencyjnego 11. Maksym R B et al.; Ośrodek kompleksowego leczenia endometriozy jako odpowiedź na problemy zdrowotne szczególnej grupy pacjentek; Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio; Tom 43 Nr 3 (2020); https://fi desetratio.com.pl/ojs/index.php/FetR/ article/view/317

Autor: Jakub Kurowski

Artykuł pochodzi z Magazynu Rodzina Zdrowia nr 27. s 42-43

Zdjęcie główne Obraz autorstwa stefamerpik na Freepik

Zdjęcie w tekście Obraz autorstwa rawpixel.com na Freepik