Jak dawkować leki na gorączkę u dzieci?

Kiedy gorączka, a kiedy stan podgorączkowy?

Podwyższona ciepłota ciała najczęściej spowodowana jest infekcją wirusową bądź bakteryjną. Stan podgorączkowy to temperatura w przedziale 37-37,9^oC. Organizm włącza wtedy tryb obrony przed rozwijającymi się patogenami, nie ma jeszcze potrzeby podania leków. Należy jednak zachować szczególną czujność w przypadku niemowląt i małych dzieci.

Temperatura powyżej 38-38,5^oC uznawana jest za gorączkę. Długo utrzymująca się wysoka temperatura oraz nagłe skoki ciepłoty ciała wymagają bezwzględnie konsultacji lekarskiej. W ten sposób mogą manifestować się poważne choroby.

Kiedy zastosować lek przeciwgorączkowy?

Nim zapadnie decyzja o podaniu leków przeciwgorączkowych, należy ustalić przyczynę i rozpocząć terapię choroby, której towarzyszy podwyższona temperatura. W przypadku dzieci wskazane jest kontrolowanie ciepłoty ciała, nawadnianie  i monitorowanie ich stanu. Dwa leki z wyboru, stosowane u najmłodszych, to ibuprofen i paracetamol.

Porównanie paracetamolu i ibuprofenu

W 1983 roku WHO ogłosiło, że lekiem bezpieczniejszym w przypadku niemowląt i małych dzieci jest paracetamol. Może być on przyjmowany już od pierwszego miesiąca życia, w przeciwieństwie do ibuprofenu, który podaje się od trzeciego miesiąca.

Paracetamol działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo. Nie wykazuje jednak działania przeciwzapalnego, w przeciwieństwie do ibuprofenu.

Najważniejsze wytyczne dotyczące stosowania paracetamolu i ibuprofenu

• U dzieci dawka powinna być przeliczana na kilogram masy ciała, a nie na wiek.
• Obydwa leki dostępne są w postaci syropów, roztworów, tabletek lub czopków.
• Czopków nie wolno dzielić. Deklarowaną dawkę, np. 150 mg, zawiera cały czopek. Nie znaczy to, że jest równo po 75 mg w każdej połowie. Po przeliczeniu dawki należy podać czopek w dawce jak najbardziej zbliżonej do obliczonej.
• Zarówno paracetamol, jak i ibuprofen w czopku wchłaniają się słabiej, dlatego aby osiągnąć efekt terapeutyczny, wymagane jest podanie wyższej dawki niż w przypadku podania doustnego.

Dawkowanie leków

• Standardowa dawka paracetamolu to 10-15 mg/kg masy ciała. Nie powinno się przekraczać dawki dobowej, wynoszącej 60 mg/kg masy ciała. Dawkę dobową można podawać co 6 godzin (czyli 4 razy na dobę) po 15 mg/kg masy ciała lub co 4 godziny (6 razy na dobę) po 10 mg/kg masy ciała.

Przykładowo, dawka jednorazowa dla dziecka ważącego 4 kg wynosi maksymalnie 60 mg. Dawka dobowa nie może być wyższa niż 240 mg (4 x 60 mg podawane co 6 godzin). Jeżeli dziecko waży 13 kg, dawka jednorazowa wynosi 195 mg (13 x 15 mg), a dawka dobowa, podawana w czterech dawkach podzielonych – 780 mg (4 x 195 mg).

• Standardowa dawka ibuprofenu to 5-10 mg/ kg masy ciała. Maksymalna dawka dobowa to 30 mg/kg masy ciała. Przerwa między dawkami powinna wynosić co najmniej 6 godzin. Zaleca się podawanie 3 razy na dobę, co 8 godzin.

Tabele przedstawiające poszczególne dawki leku

Poniższe tabele przedstawiają poszczególne dawki leku, paracetamolu [1] oraz ibuprofenu [2], w zależności od wieku i wagi dziecka oraz drogi podania.

Przykład – jak obliczyć odpowiednią dawkę?

Jak poprawnie obliczyć właściwą dawkę paracetamolu czy ibuprofenu, którą należy podać dziecku? Przede wszystkim trzeba uwzględnić jego wagę. Jeżeli dziecko waży np. 4 kg, jednorazowa dawka paracetamolu wynosi 60 mg. Podobnie przelicza się ibuprofen, przestrzegając jego określonych dawek jednorazowych i dobowych.

Przykładowo, dostępny jest paracetamol w syropie 240 mg/5 ml (czyli 5 ml zawiesiny zawiera 240 mg paracetamolu). Należy ułożyć proporcję i wyliczyć ilość potrzebnych mililitrów.

240 mg – 5 ml zawiesiny

60 mg – x

x = (60 mg x 5 ml) / 240 mg

x = 1,25 ml

Maksymalna dawka dobowa, według tabeli, wynosi 60 mg/kg m.c.

W przypadku dziecka o wadze 4 kg, maksymalna dobowa dawka paracetamolu wyniesie 60 mg x 4, czyli 240 mg.

240 mg / 60 mg (jednorazowa dawka leku) = 4.

Czyli lek można podać 4 razy na dobę po 1,25 ml zawiesiny.

O czym należy pamiętać?

Dostępne w aptece zawiesiny paracetamolu czy ibuprofenu mają różne stężenia substancji czynnej. Aby osiągnąć oczekiwany efekt leczniczy, dawka musi być skrupulatnie obliczona. Przed użyciem zawiesinę należy wstrząsnąć, a jej dawki powinno się odmierzać bardzo dokładnie – można użyć do tego strzykawki. W razie bardzo wysokiej gorączki można zastosować paracetamol z ibuprofenem naprzemiennie, pamiętając o tym, aby nie przekroczyć dopuszczalnych dawek.

Źródło:

1. Gorączka u dzieci – rekomendacje, postępowania w praktyce lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Polskie Towarzystwo Medycyny Rodzinnej, 2021, https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2021/04/KOMPAS-GORACZKA.pdf

2. Sybilski AJ, Woroń J, Życińska K, Doniec Z (red.). Gorączka. Przyczyny, diagnostyka, leczenie. Medical Education, Warszawa 2021

Pobierz poradnik Moje Pierwsze Przeziębienie