Jakie są przyczyny zachorowań na AZS?

Czym jest AZS?

Atopowe zapalenie skóry to przewlekła choroba zapalna, której leczeniem zajmują się zarówno dermatolodzy, jak i alergolodzy, ponieważ jej przyczyną są nieprawidłowe reakcje alergiczne skóry. Pierwsze objawy atopowego zapalenia skóry najczęściej obserwuje się już w pierwszym półroczu życia. Ocenia się, że można je stwierdzić u nawet 5% dzieci przed ukończeniem 16. roku życia. Pocieszający jest jednak fakt, że wraz z upływem czasu uporczywe symptomy ustępują u nawet połowy pacjentów.

Objawy atopowego zapalenia skóry różnią się w zależności od wieku. U najmłodszych pacjentów do ukończenia 2. roku życia mają najczęściej postać grudek i pęcherzyków zlokalizowanych przede wszystkim na twarzy i owłosionej skórze głowy. U dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym są to natomiast suche, łuszczące się grudki przede wszystkim w okolicach stawowych, np. w zgięciach łokciowych, nadgarstkowych czy pod kolanami.

AZS jako choroba dziedziczna

Atopowe zapalenie skóry jest chorobą silnie uwarunkowaną genetycznie. Jeśli u jednego z bliźniąt jednojajowych wystąpi AZS, u drugiego choroba pojawi się z 70% prawdopodobieństwem. W przypadku bliźniąt dwujajowych jest to natomiast 20-30%. A jakie jest prawdopodobieństwo dziedziczenia AZS po rodzicach? Jeśli chory jest tylko jeden rodzic, to ryzyko wynosi 30%, a jeśli oboje, to wzrasta do 70%.

Co ważne, występowanie AZS w rodzinie wiąże się najczęściej z wcześniejszym pojawieniem się objawów, a także z cięższym przebiegiem choroby.

Inne czynniki ryzyka zachorowania na AZS

Wśród innych (niż obciążenie genetyczne) czynników ryzyka zachorowania na AZS można wymienić także krótki okres karmienia piersią. Chorobę obserwuje się częściej u dzieci, które spożywały pokarm matki przez mniej niż 4 pierwsze miesiące życia. Kolejnym czynnikiem ryzyka jest narażenie na alergeny. Chodzi tu zarówno o te powietrznopochodne, jak pyłki roślin, sierść zwierząt czy roztocza, jak i pokarmowe czynniki uczulające, np. mleko krowie czy jaja kurze.

Zaostrzenia AZS może natomiast powodować stres, infekcje, czynniki drażniące mechanicznie, np. szorstkie tkaniny, czy chemicznie, np. niektóre kosmetyki.

Czy da się zapobiec zachorowaniu na AZS?

Wiele osób zastanawia się, czy jeśli AZS ma podłoże genetyczne, a w ich rodzinie występują takie przypadki, istnieje jakikolwiek sposób uchronienia się przed zachorowaniem. Pamiętajmy, że pierwsze objawy AZS występują w większości przypadków w wieku dziecięcym, więc jeśli udało nam się przetrwać ten okres bez zachorowania, ryzyko znacząco spada.

Co jednak mogą zrobić rodzice chorzy na AZS, aby zapobiec chorobie u dzieci? Istnieje lista działań, które minimalizują inne czynniki ryzyka zachorowania. Prawda jest jednak taka, że jeśli dziecko odziedziczyło skłonność do zaburzeń funkcjonowania bariery naskórkowej, najprawdopodobniej nie uda się go uchronić. Od urodzenia warto jednak wprowadzić działania, które będą miały na celu przede wszystkim łagodzenie przebiegu choroby. Jeśli jest taka możliwość, należy karmić dziecko piersią co najmniej do ukończenia 6. miesiąca życia. Po tym okresie należy stopniowo wprowadzać kolejne pokarmy zgodnie z zalecaniami żywieniowymi i możliwie opóźniać wdrożenie tych o potencjale alergizującym, np. jaja czy owoce morza. Należy także zadbać o to, by dziecko nosiło przewiewne bawełniane ubranka i ograniczać kontakt z czynnikami drażniącymi, jak dym papierosowy czy farby i rozpuszczalniki. Do codziennej pielęgnacji warto używać kosmetyków przeznaczonych dla dzieci z wrażliwą skórą, np. właśnie z AZS.

Lek. Krzysztof Pawlak