Czy profilaktyczne usunięcie piersi rzeczywiście chroni przed rozwojem nowotworu?

Rak piersi – najczęstszy nowotwór złośliwy rozpoznawany wśród Polek!

Corocznie w Polsce diagnozuje się kilkanaście tysięcy nowych zachorowań i kilka tysięcy zgonów z powodu raka piersi. Nowotwór ten w większości przypadków diagnozuje się u kobiet, ale corocznie stwierdza się go także u około setki mężczyzn. Pierwszym objawem, który zwraca uwagę pacjentów jest wyczucie w obrębie gruczołu sutkowego guzka – najczęściej twardego, niebolesnego i nieprzesuwalnego względem podłoża. Wśród innych objawów można wymienić zmianę kształtu czy napięcia skóry piersi, wciągnięcie brodawki sutkowej czy obecność wycieku z brodawki, najczęściej o charakterze krwistym.

W diagnostyce nowotworów piersi kluczowe znaczenie ma regularne samobadanie, ale także wykorzystanie badań obrazowych, takich jak USG gruczołów sutkowych (głównie przed ukończeniem 50. roku życia) i mammografia (po ukończeniu 50. roku życia). W przypadku stwierdzenia zmiany, zaleca się wykonanie biopsji, aby przekonać się czy ma ona charakter łagodny czy złośliwy.

Czynniki ryzyka rozwoju raka gruczołu sutkowego

Istnieje lista tzw. czynników ryzyka rozwoju nowotworu piersi. Po pierwsze jest to wiek – najwięcej zachorowań stwierdza się między 50. a 70. rokiem życia. Kolejnym istotnym czynnikiem jest genetyka. Na rozwój choroby szczególnie narażeni są pacjenci, w których najbliższej rodzinie (u matki, sióstr) wystąpił nowotwór, zwłaszcza w młodym wieku. Genetyczną przyczyną zachorowania na raka piersi jest najczęściej mutacja genów BRCA1 i BRCA2. W przypadku jej stwierdzenia pacjentka ma między 50 a 90% szans na wystąpienie nowotworu piersi i to właśnie te kobiety najczęściej decydują się na profilaktyczną mastektomię. Innymi czynnikami ryzyka są: wczesne wystąpienie pierwszej miesiączki lub późna menopauza, brak ciąż, późne posiadanie pierwszego dziecka czy długotrwała estrogenoterapia w postaci doustnej antykoncepcji lub hormonalnej terapii zastępczej.

Na czym polega mastektomia?

Mastektomia to zabieg amputacji, czyli usunięcia piersi. Może być ona jednostronna lub obustronna. Wyróżniamy dwie podstawowe metody operacyjne: mastektomię całkowitą, kiedy lekarz usuwa całą tkankę gruczołu sutkowego, łącznie ze skórą i tkanką podskórną i mastektomię częściową, czyli usunięcie części gruczołu, w której znajduje się niepokojąca zmiana. Mastektomia całkowita może być poszerzona o usunięcie sąsiednich węzłów chłonnych (pachowych) i wówczas jest nazywana mastektomią radykalną.

Podczas mastektomii profilaktycznej usuwa się całą tkankę gruczołową. W odróżnieniu od mastektomii całkowitej, pozostawia się jednak najczęściej skórę z otoczką i brodawką sutkową i tkankę podskórną. Ma to na celu ułatwienie odtworzenia piersi. Mastektomię profilaktyczną bardzo często przeprowadza się z jednoczasową rekonstrukcją, najczęściej z użyciem implantu.

Kto decyduje się na profilaktyczną mastektomię?

Na profilaktyczną mastektomię decydują się dwie podstawowe grupy pacjentek. Pierwsza to kobiety, które zachorowały na raka jednego gruczołu sutkowego i z tego powodu był on amputowany, a w obawie o wystąpienie choroby w obrębie drugiej piersi, decydują się na profilaktyczną mastektomię.

Druga grupa kobiet, to pacjentki z potwierdzoną mutacją wspomnianych genów BRCA1 lub BRCA2. Najbardziej znaną nosicielką mutacji, która poddała się profilaktycznej mastektomii, jest amerykańska aktorka Angelina Jolie. Na obecność mutacji może wskazywać obciążony wywiad rodzinny, czyli duża ilość zachorowań wśród najbliższych członków rodziny (mama, siostry, babcie), zwłaszcza w młodym wieku. Wówczas powinny zostać przeprowadzone u pacjentki badania genetyczne w kierunku mutacji genów BRCA.

Bilans zysków i strat…

Trudno jest jednoznacznie ustosunkować się co do zasadności zabiegu profilaktycznej mastektomii. Czy mastektomia chroni przed rakiem piersi? Dane co do skuteczności zabiegu i procentowej redukcji ryzyka są różne i wahają się tak naprawdę od 10 do 90%. Dlatego też Ministerstwo Zdrowia refunduje tzw. Narodowe Programy Zwalczania Chorób Nowotworowych. Ten dotyczący nowotworu piersi jest skierowany do pacjentek z potwierdzoną mutacją genów BRCA1 lub BRCA2. W zależności od wieku zaleca samobadania i finansuje regularne lekarskie badania piersi, badania USG, mammografie i oznaczanie markeru nowotworowego Ca-125 w kierunku raka jajnika (mutacja wspomnianych genów również zwiększa szansę zachorowania na te nowotwory). Wszystkim pacjentkom między 50. a 69. rokiem życia, niezależnie od tego czy są nosicielkami mutacji, Ministerstwo Zdrowia refunduje regularne mammografie co dwa lata.

Z roku na rok coraz więcej pacjentek decyduje się na profilaktyczną mastektomię. Na co muszą więc być przygotowane? Przede wszystkim na ryzyko ewentualnych powikłań. Najczęstszymi są zakażenie rany pooperacyjnej czy martwica pozostałej po zabiegu skóry, wskutek utraty jej prawidłowego unaczynienia. Rzadziej zdarzają się takie komplikacje jak nadmierna utrata krwi, pooperacyjne rozejście się rany czy zakrzepica żył głębokich. Wiele pacjentek może odstraszyć także cena zabiegu, który nie jest refundowany. Ile kosztuje profilaktyczna mastektomia? Średni koszt usunięcia jednej piersi to 5-6 tys. zł.

Katarzyna Wiak