Przyczyny i leczenie biegunki podróżnych

Czym jest klątwa faraona?

Podróżowanie do krajów tropikalnych może stwarzać wiele zagrożeń dla naszego zdrowia. Przykładem jest ostra infekcja przewodu pokarmowego zwana, w zależności od kraju występowania, klątwą faraona (Egipt) lub zemstą sułtana (Turcja). Podróż do kraju o innym standardzie sanitarno-epidemiologicznym i spożycie skażonej drobnoustrojami wody pitnej lub żywności skutkuje wystąpieniem infekcyjnej biegunki podróżnych. W 80% jest ona spowodowana przez bakterie wnikające do układu pokarmowego, głównie enterotokstyczny szczep Escherichia coli (ETEC). Natomiast norowirusy są przyczyną jedynie w około 8% przypadków.

Jak uniknąć klątwy faraona?

Biegunce podróżnych najprościej można zapobiec, zachowując higienę rąk i spożywanych posiłków. Należy myć ręce przed przygotowywaniem i jedzeniem posiłków, unikać picia nieprzegotowanej, pochodzącej z nieznanego źródła wody, całkowicie ograniczyć spożywanie sosów przechowywanych w temperaturze pokojowej oraz picia napojów z lodem. Z zimnych napojów zaleca się picie butelkowanej wody, napojów gazowanych i piwa. Spożywane potrawy powinny być gotowane w temperaturze nie niższej niż 60°C (z wyjątkiem syropów, dżemów i miodu). Warzywa i owoce przed zjedzeniem powinniśmy umyć i obrać ze skórki.

Objawy biegunki podróżnych

Spektrum objawów biegunki podróżnych nie różni się od innych ostrych infekcji przewodu pokarmowego. Przeważnie jest to maksymalnie kilkudniowa biegunka z 3-5 wodnistymi stolcami dziennie. Inne objawy to: nudności, gorączka, utrata apetytu, osłabienie i bóle głowy. U 20% chorych może występować nawet do 15 stolców na dobę (czasem zawierających domieszkę krwi), silne bóle brzucha oraz uczucie parcia na stolec. Objawy pojawiają się zazwyczaj po 2-3 dniach po przybyciu do nowego kraju, należy więc dostrzec związek między wystąpieniem objawów a podróżą. W większości przypadków nie jest konieczne przeprowadzenie badań diagnostycznych, takich jak morfologia krwi obwodowej lub badania mikrobiologiczne. Są one natomiast zalecane, gdy biegunka jest kilkudniowa, krwawa, towarzyszy jej gorączka i znaczne pogorszenie stanu chorego.

Czytaj: Biegunka - krępująca dolegliwość

Stosowanie antybiotyków

Według wytycznych amerykańskich i europejskich organizacji nie poleca się stosowania antybiotyków jako profilaktyki przed biegunką podróżnych, ponieważ u osób z zachowaną odpornością jest to choroba krótkotrwała i samoograniczająca. Antybiotyki użyte bez odpowiednich wskazań, na własną rękę, mogą wywołać działania niepożądane oraz powodują wzrost oporności bakterii powodujących biegunkę podróżnych.

Co pomaga na klątwę faraona?

Leczenie jest podobne do postępowania w zwykłej biegunce. Podstawową rolę odgrywa doustne nawodnienie chorego oraz lekkostrawna dieta (ryż, makaron oraz kasza). U osób z 3-4 wodnistymi stolcami dziennie można zastosować loperamid, który hamuje perystaltykę przewodu pokarmowego. Dawka początkowa to 4 mg, a następnie stosujemy 2 mg po każdym wodnistym stolcu (maksymalnie do 8 mg na dobę, do 2 dni).

Szczególne grupy ryzyka

Osoby chorujące na bezkwaśność żołądka, po resekcji żołądka, ze wszczepionymi protezami, z niedoborami odporności i nieswoistymi zapaleniami jelit są w grupie ryzyka zachorowania na ciężką, powikłaną biegunkę bakteryjną. U takich osób po konsultacji z lekarzem zaleca się krótkotrwałe stosowanie (do 3 dni) rifaksyminy, fluorochinolonu lub probiotyków.

Klątwa faraona po powrocie do Polski

Jeśli po powrocie do Polski po zastosowaniu samodzielnej terapii nie nastąpiła poprawa, należy niezwłocznie zgłosić się do najbliższego lekarza. Badania naukowe wskazują, że u około 3-10% osób, które miały w historii epizod biegunki podróżnych, występuje poinfekcyjny zespół jelita drażliwego, który leczony jest dietą oraz farmakoterapią.

Tomasz Waszak