Nawracające zakażenia układu moczowego – przyczyny, objawy i leczenie

Zakażenie układu moczowego – co to jest?

Zakażenie układu moczowego (ZUM) to rodzaj infekcji bakteryjnej. Cechuje się ona obecnością bakterii w moczu oraz zestawem charakterystycznych objawów, które zwykle pozwalają na lokalizację miejsca, w którym toczy się stan zapalny. W grupie chorób zaliczanych do ZUM wyróżniamy:

• Odmiedniczkowe zapalenie nerek – jest to jedna z najcięższych postaci infekcji układu moczowego. Pacjent skarży się zwykle na silne objawy bólowe zlokalizowane w okolicy lędźwiowej po stronie nerki objętej procesem zapalnym. Dodatkowo często występują wysoka gorączka (nawet 40-41 stopni Celsjusza), dreszcze, osłabienie, nudności i wymioty. Charakterystyczne jest występowanie tak zwanego objawu Goldflama (uderzenie pięścią przez osobę badającą w swoją dłoń przywartą do okolicy lędźwiowej badanego pacjenta wywołuje u niego silny ból).
• Zapalenie pęcherza moczowego – najczęściej występująca infekcja w obrębie układu moczowego, zajmująca błonę śluzową pęcherza moczowego. Do typowych objawów zapalenia pęcherza należą uczucie parcia na mocz, poczucie niepełnego wypróżnienia pęcherza po mikcji, ból w okolicy podbrzusza, a niekiedy również krwiomocz.
• Zapalenie cewki moczowej – ten rodzaj zakażenia objawia się charakterystycznym bólem cewki moczowej. Często występuje zaczerwienienie w okolicy ujścia cewki oraz pieczenie podczas oddawania moczu. Infekcje cewki moczowej są zwykle związane z aktywnością seksualną. Sprzyjać im może również nieprawidłowa higiena okolicy miejsc intymnych.

Z czego wynikają nawracające infekcje układu moczowego?

Nawracające zakażenia układu moczowego są często mylone przez pacjentów z ponownymi zakażeniami układu moczowego. Są to zupełnie różne jednostki chorobowe. O zakażeniu nawracającym mówimy wówczas, gdy objawy dyzuryczne powracają po okresie krótszym niż dwa tygodnie od ustąpienia poprzedniego zakażenia i są one wywołane tym samym patogenem. Zakażenia ponowne nie są ze sobą zwykle związane, a patogen je powodujący może być zupełnie inny. Jednak bez względu na nomenklaturę obie dolegliwości są przeważnie bardzo męczące i zmuszają pacjentów do częstych wizyt u lekarza. Warto w tym momencie zauważyć, że do tego rodzaju nawracających infekcji predysponowane są głównie kobiety, co wynika z budowy anatomicznej dolnego piętra układu moczowego. Ujście cewki moczowej znajduje się bliskiej okolicy pochwy i stosunkowo blisko odbytu. To z kolei znacząco zwiększa ryzyko przeniesienia patogennych bakterii w trakcie stosunku seksualnego albo podczas nieprawidłowej higieny okolic intymnych. Innym samodzielnym czynnikiem ryzyka jest aktywność seksualna, w szczególności związana z częstą zmianą partnerów seksualnych i odbywaniem stosunków bez mechanicznej metody antykoncepcyjnej (prezerwatywa).

Należy również pamiętać, że nawracające infekcje wiążą się z większym ryzykiem wystąpienia powikłań zakażenia układu moczowego, do których należą roponercze czy ropień nerki. Są to stany bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia pacjenta.

Profilaktyka i leczenie zakażeń układu moczowego

Profilaktyka zakażeń układu moczowego polega przede wszystkim na przestrzeganiu kilku podstawowych zasad. Dotyczą one zwykle kobiet, ponieważ nawracające zakażenia układu moczowego u mężczyzn oznaczają najczęściej poważną patologię anatomiczną układu moczowego. U kobiet z kolei są rzeczą częstą i zwykle wynikają ze złej higieny lub szkodliwych przyzwyczajeń.

• Po każdym stosunku seksualnym należy udać się do toalety celem oddania moczu. Jest to najskuteczniejszy sposób pozbycia się bakterii, które dotarły w trakcie stosunku do cewki moczowej.
• Warto pamiętać, że po każdej defekacji kobiety powinny podcierać się w kierunku od pochwy do odbytu. Nigdy na odwrót!
• Jeżeli cierpimy z powodu częstych infekcji układu moczowego, warto przyjmować profilaktycznie małe dawki witaminy C oraz preparaty z żurawiny. Pozwoli to zakwasić mocz oraz utrudnić bakteriom przywieranie do błony śluzowej dróg moczowych.
• Należy pić dużo płynów, co prowokuje częstą mikcję oraz „wypłukiwanie” bakterii.

W przypadku jednak, gdy profilaktyka nie wystarczy i dojdzie do rozwinięcia się zakażenia układu moczowego, warto pamiętać o najważniejszych „lekach na pęcherz”, takich jak fosfomycyna, furazydyna czy kotrimoksazol.

Lek. Krzysztof Pawlak