Choroba psychiczna dwubiegunowa. Jakie są jej przyczyny, objawy, leczenie i jak wygląda życie z ChAD?

Choroba psychiczna dwubiegunowa – czy można ją odziedziczyć?

Do teraz jednoznacznie nie udało się ustalić, co odpowiada za występowanie ChAD. Pod uwagę brane są wahania poziomu neuroprzekaźników w obrębie ośrodkowego układu nerwowego (m.in. wzrastanie lub zmniejszanie się – w zależności od fazy choroby – ilości serotoniny i noradrenaliny). Podłożem problemu mogą być też uwarunkowania genetyczne. Zauważa się bowiem tendencję do jego rodzinnego występowania. Rolę genów w patogenezie ChAD sugerują też badania prowadzone na bliźniętach jednojajowych. Okazuje się bowiem, że jeżeli jedno z bliźniąt cierpi na omawianą jednostkę, to ryzyko jej wystąpienia u drugiego sięga nawet 75%.

Choroba afektywna dwubiegunowa - objawy

U pacjentów z ChAD mogą występować trzy rodzaje epizodów choroby: mania, depresja oraz stany mieszane.

W przebiegu manii wyróżnia się m.in.:

• zmniejszoną potrzebę snu,
• nadmierną aktywność,
• gotowość do ryzykownych zachowań (np. wzięcia wysokiego kredytu czy podejmowania ryzykownej aktywności seksualnej),
• tzw. gonitwę myśli, przyśpieszenie toku myślenia.

Z kolei epizody depresyjne u pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową mogą być związane z:

• utratą dotychczasowych zainteresowań,
• znacznym zmniejszeniem aktywności życiowej,
• zaburzeniami snu (zarówno jego nadmiarem, jak i niedoborem),
• anhedonią (utratą możliwości odczuwania szczęścia).

Epizody mieszane to z kolei połączenie obu wymienionych. Pacjenci mogą w ich przypadku odczuwać znaczne przygnębienie, ale i jednocześnie być pełnymi energii.

Chorzy z ChAD mogą doświadczać też zaburzeń psychotycznych. Obejmują one zarówno urojenia, jak i omamy. W przypadku manii z objawami psychotycznymi, pacjent może sądzić, że jest kimś niezwykle istotnym (określa się to jako urojenia wielkościowe). Z kolei w przebiegu depresji, treść urojeń może dotyczyć np. nieprawdziwego przeświadczenia o znacznym ubóstwie.

Leczenie choroby afektywnej dwubiegunowej

Pacjenci z ChAD leczeni są głównie farmakologicznie, zastosowanie znajduje u nich również psychoterapia. Głównymi zalecanymi pacjentom lekami są preparaty stabilizujące nastrój oraz atypowe leki przeciwpsychotyczne. Do pierwszej z wymienionych grup zaliczane są związki litu, kwas walproinowy i karbamazepina. Przedstawicielami leków przeciwpsychotycznych stosowanych u pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową są z kolei kwetiapina i olanzapina. Na początku leczenia (szczególnie podczas manii) zastosowanie mogą znajdować właśnie leki przeciwpsychotyczne oraz związki z grupy benzodiazepin, których zadaniem jest zmniejszenie nadmiernej aktywności pacjenta.

Techniki psychoterapeutyczne, które mogą pomóc chorym z omawianym problemem, to m.in. psychoterapia poznawczo-behawioralna oraz psychoedukacja.

U pacjentów opornych na leczenie farmakologiczne stosowana bywa terapia elektrowstrząsowa.

Choroba afektywna dwubiegunowa – trudności diagnostyczne

Choroba nie zawsze rozpoczyna się epizodem maniakalnym – zdarza się, że u pacjenta występują głównie objawy obniżonego nastroju i z tego względu pierwotnie stawiane jest rozpoznanie zaburzeń depresyjnych. Jest to problematyczne z tego względu, że stosowane w takim przypadku środki przeciwdepresyjne mogą doprowadzić do wyzwolenia epizodu manii u chorego.

Rozpoznawanie zaburzeń maniakalno-depresyjnych jest trudne również ze względu na to, że dolegliwości z nimi związane mogą przypominać te, które występują w innych jednostkach – np. zaburzeniu osobowości typu borderline. Trafna diagnoza u takich osób jest istotna głównie z tego względu, że pozwala dobrać odpowiednie dla problemu danego chorego leczenie.

Tomasz Nęcki