Stawy i ich choroby

Stawy to ruchome połączenia kości. Mamy ich w organizmie ponad dwieście. Różnią się budową, wielkością i funkcjami, ale jedno mają wspólne – dzięki nim możemy się ruszać. Ich dysfunkcje i zwyrodnienia są najczęściej następstwem kontuzji, zużywania się albo chorób o podłożu reumatoidalnym i autoimmunologicznym.

Na kondycję stawów duży wpływ mają substancje obecne w naszych organizmach. Jedną z nich jest kolagen, którego ilość maleje z wiekiem, zwiększając tym samym ryzyko urazów. Inną jest kwas hialuronowy – naturalny związek wykorzystywany przy każdym ruchu. Wpływa na płynność pracy stawów i regeneruje chrząstkę stawową.

Mechanizm rozwoju choroby zwyrodnieniowej polega na utracie chrząstki stawowej, a to skutkuje systematycznym drażnieniem stawu, bólem czy rozwijaniem się przykurczów. Osoba cierpiąca na chorobę zwyrodnieniową żyje z przewlekłym bólem, co prowadzi do destrukcji stawu, całego narządu ruchu, ale ma też poważne konsekwencje w zakresie poczucia utraty komfortu życia i normalnego funkcjonowania.

Jakie są przyczyny dysfunkcji stawów?

Styl życia, czynniki genetyczne, urazy, zmiany pozapalne, a także niewłaściwe lub zbyt intensywne uprawianie sportu, mogą być przyczyną tak zwanych wtórnych zmian zwyrodnieniowych. Często problem rozpoczyna się od uszkodzenia np. łąkotki czy więzadła, a po latach skutkuje rozwojem zwyrodnień, czyli uszkodzeniem chrząstki, a później degeneracją całego stawu.

Wrogiem stawów są wrodzone lub nabyte wady postawy. Niewłaściwie stoimy, chodzimy lub siedzimy. Głowa opuszczona, wypięty brzuch, zgarbionie plecy, pochylone ramiona. Każde ułożenie ciała, które wymusza zmianę naturalnej krzywizny kręgosłupa, pociąga za sobą zaburzenia pracy mięśni, a to prowadzi do wad postawy, uszkodzeń stawów i dysków. Do tego dochodzi częsty brak ruchu, nadwaga i otyłość. Osoby z dodatkowymi kilogramami muszą liczyć się z dużo szybszym zużyciem tych kluczowych elementów narządów ruchu.

Diagnostyka

Współczesne techniki diagnostyczne są szansą na dużo szybsze i dokładniejsze określenie przyczyny choroby. Tomograf komputerowy i rezonans magnetyczny dają ortopedom możliwość zajrzenia w głąb chorego organu i pozwalają szybciej podjąć właściwą terapię. Istotną rolę pełni też badanie fizykalne, które pozwala ocenić mechanikę stawów – określić punkt bólu i w konsekwencji ograniczenia ruchowe.

Leczenie dysfunkcji stawów

Gdy podłoże choroby jest reumatoidalne i autoimmunologiczne, chorzy są poddawani interdyscyplinarnemu leczeniu – wdraża się środki farmakologiczne, fizyko- i fizjoterapię. W pozostałych przypadkach złotym standardem leczenia jest rehabilitacja, która prowadzona prawidłowo i konsekwentnie może polepszyć funkcjonowanie chorego. Jednak, gdy choroba zwyrodnieniowa jest w bardzo zaawansowanym stadium, stosuje się leczenie operacyjne polegające na wszczepieniu endoprotezy lub zabiegi laparoskopowe.

Uraz czy kontuzja nie muszą oznaczać w dłuższym okresie bólu czy uciążliwej rekonwalescencji. Współczesna ortopedia, na szczęście dysponuje procedurami, które przyspieszają regenerację zarówno po wypadku, jak i w przypadku, gdy urazu nabawimy się wykonując codzienne czynności.

Po zabiegu dochodzi do zaburzenia pracy mięśni, dlatego rehabilitacja pooperacyjna jest niezwykle istotna. Już w pierwszej dobie pacjenci wykonują pionizację i pierwsze ćwiczenia. Ma to na celu zmniejszenie bólu, uzyskanie mobilności stawu i poprawienie elastyczności tkanek oraz odbudowę siły mięśni.

Dieta zdrowa na stawy

Wizyta w gabinecie to ostateczność. Zanim zmuszą nas do niej kontuzje czy zwyrodnienia, codziennie pomyślmy o dobrostanie naszych stawów. Przede wszystkim zastosujmy właściwą dietę.

Podstawą jest białko. Jeżeli nie mamy ku temu innych przeciwskazań, wybierajmy mięso, ale chude, ryby morskie oraz nabiał w pierwotnej postaci – mleko, jogurty i kefiry bez zbędnych cukrów i dodatków smakowych. Kolagen, który jest naturalnym składnikiem mazi stawowej, znajdziemy w galaretach na bazie nóżek kurzych czy wieprzowych.

Osoby o preferencjach wege powinny wprowadzić do diety bogate w roślinne białko rośliny strączkowe, a także – ze względu na działanie przeciwzapalne produktów bogatych w kwasy omega-3 – oleje i oliwy oraz orzechy i pestki z dyni czy słonecznika. Także pieczywo i makarony powinny być pełnoziarniste, bogate w te składniki.

Jakie zażywać suplementy?

Czasami w konsultacji ze specjalistą warto wprowadzić dodatkową suplementację, np. środki zawierające glukozaminę, która występuje naturalnie w stawach oraz mięśniach i jest podstawowym składnikiem dla syntezy glikozaminoglikanów, materiału budulcowego chrząstki stawowej. Właściwie skomponowane składniki – kolagen typu II, siarczan chondroityny i kwas hialuronowy w połączeniu z witaminą C, pomogą utrzymać elastyczność i sprawność ruchową stawów oraz zapewnią prawidłowe funkcjonowanie kości.

Czy warto stosować opaski?

W szerokiej palecie produktów, pozwalających chronić i wzmocnić stawy, na uwagę zasługują opaski elastyczne. Przeznaczone są do najbardziej narażonych na dysfunkcje stawów: nadgarstkowego, kolanowego i skokowego.

Opaska elastyczna stawu nadgarstkowego ma zastosowanie w jego przewlekłych zmianach zwyrodnieniowo-reumatycznych, przy zapobieganiu i zwalczaniu pourazowych obrzęków nadgarstka, w zapaleniu ścięgien, a także po operacji rekonstrukcji ścięgien. Można ją stosować także jako opatrunek po zdjęciu gipsu. Opaska pozwala ograniczyć ból i wynikające z niego upośledzenie funkcji ręki, co jest ważne szczególnie w okresie rehabilitacji. Zabezpiecza też i wzmacnia aparat więzadłowy stawu nadgarstkowego.

Opaskę elastyczną stawu kolanowego można stosować zarówno podczas aktywności sportowych (profilaktycznie), jak i do celów rehabilitacyjnych, a także w przewlekłych stanach zwyrodnieniowo-reumatycznych. Opaska wzmacnia aparat więzadłowy stawu przy wysiłku fizycznym, łagodzi bóle i zapobiega obrzękom. W okresie rehabilitacji pourazowej i pooperacyjnej – po zdjęciu opatrunków gipsowych, lub w przypadkach zwichnięć, wzmacnia i stabilizuje kolano. Ma też zastosowanie przed i po operacjach uszkodzonej łąkotki.

Podobne zastosowanie ma opaska elastyczna stawu skokowego. Przeznaczona zarówno do celów rehabilitacyjnych, jak i sportowo-profilaktycznych, powinna znaleźć się w domowej czy wakacyjnej apteczce – szczególnie u osób aktywnych ruchowo. Wzmacnia aparat więzadłowy, łagodzi skutki urazów – ból i obrzęki, zabezpieczając przed dalszymi kontuzjami. Powinny o niej pamiętać osoby o skłonnościach do skręcania stawów skokowych i cierpiące na schorzenia reumatyczno-zwyrodnieniowe.

Pamiętajmy jednak, żeby zastosowanie opasek zawsze skonsultować ze specjalistą: ortopedą lub fizjoterapeutą.

Autor: Jakub Kurowski