Jeśli przydarzy się nam zapalenie zatok, oprócz zwalczania infekcji, którym zajmie się lekarz, możemy sami wiele zdziałać, by złagodzić dolegliwości. Z czym przyjdzie nam się mierzyć? Między innymi z bólem w okolicy zatok, nasilającym się przy pochylaniu głowy, uczuciem zatkanego nosa, a także problemami z usuwaniem gęstej wydzieliny zalegającej w jamie nosowej i gardle. Zaleganie bywa spowodowane nieprawidłowym kształtem ujścia zatoki, ale w wielu przypadkach nawet obrzęk śluzówki typowy dla infekcji może poważnie utrudnić oczyszczanie zatok. W takich warunkach usuwanie drobnoustrojów z zatok jest mało efektywne, co sprzyja przekształceniu się infekcji w stan przewlekły.

Właściwe nawodnienie

Pierwszym krokiem powinno być zwiększenie ilości przyjmowanych płynów, najlepiej niegazowanej wody mineralnej. Wiele osób pije zbyt mało, a konsekwencje niedostatku wody stają się szczególnie dotkliwe w chorobie. Objawiają się one na przykład przyspieszonym wysychaniem śluzówek lub wspomnianym zagęszczeniem wydzieliny, która – zamiast swobodnie odpływać z zatok – zalega w nich i uciska ścianki, powodując ból.

Oczyszczanie nosa

Jeśli uda się rozrzedzić wydzielinę, trzeba to wykorzystać i często oczyszczać nos. Dobrze jest sięgnąć po chusteczkę jeszcze zanim poczujemy, że nie możemy swobodnie oddychać przez nos. Dlaczego? Ponieważ należy unikać przedmuchiwania nosa na siłę, kiedy jest zatkany gęstą, niedającą się wypchnąć na zewnątrz wydzieliną.

Zwiększając ciśnienie w jamie nosowo-gardłowej, możemy spowodować, że zakażona wydzielina z gardła dostanie się przez trąbkę słuchową do ucha środkowego i wywoła bardzo nieprzyjemny i trudny do wyleczenia stan zapalny.

Nebulizacje

Innym, łatwo dostępnym i popularnym sposobem wspomagania oczyszczania zatok są nebulizacje. Wykonuje się je przy pomocy specjalnego urządzenia z maseczką albo w sposób bardziej tradycyjny, poprzez wdychanie pary wodnej znad powierzchni naczynia napełnionego gorącą wodą, do której dodajemy wybrane zioła (suszone lub świeże) albo kilka kropel olejków eterycznych. W sklepach zielarskich można kupić gotowe zestawy ziół do przygotowywania inhalacji. W wielu z nich występuje skrzyp polny, dziurawiec i mięta.

Pamiętajmy, że przy tego typu inhalacjach należy zachować większą ostrożność i zadbać o swoje bezpieczeństwo, ponieważ rozlanie gorącego naparu może spowodować poważne oparzenia.

Zestawy do płukania zatok

Od pewnego czasu na popularności zyskują zestawy do płukania zatok. Składają się one z dozownika o odpowiednio wyprofilowanym zakończeniu oraz saszetek z proszkiem, który należy rozpuścić w przegotowanej wodzie (koniecznie o temperaturze zbliżonej do pokojowej; omyłkowe użycie gorącej wody może spowodować dotkliwe oparzenie błony śluzowej nosa). Stosowane zgodnie z instrukcją, mogą przynieść ulgę, ale jeśli ujście zatoki jest zamknięte, ich skuteczność ogranicza się do wypłukania wydzieliny z jamy nosowej.

Krople do nosa

Popularnym sposobem łagodzenia dolegliwości i wspomagania oczyszczania zatok jest stosowanie kropli do nosa. Tutaj także należy zachować ostrożność i przestrzegać zaleceń producenta, zwłaszcza tych dotyczących dopuszczalnej liczby bądź częstotliwości podawanych dawek.

Konsultacja ze specjalistą

Jeśli zapalenie zatok nawraca co roku lub częściej, nie wolno go lekceważyć. Przyczyn może być wiele: niedrożne ujścia zatok, skrzywiona przegroda nosowa, polipy czy problem stomatologiczny (w przypadku zatok szczękowych, do których czasami wrastają górne szóstki).

Konkretne źródło dolegliwości pomoże ustalić dokładne badanie laryngologiczne, w razie potrzeby uzupełnione tomografią komputerową albo magnetycznym rezonansem głowy. Może się okazać, że trwałą ulgę przyniesie oczyszczenie światła zatoki i wykonanie plastyki (poszerzenia ujścia) metodą endoskopową FESS. Jeśli przyczyną kłopotów jest mechaniczna niedrożność zatok, inne sposoby (irygacje, inhalacje, krople) prawdopodobnie okażą się na dłuższą metę nieskuteczne.

Piotr Kołaczek