Dlaczego kontrola ciśnienia jest tak ważna?

Ciśnienie tętnicze krwi jest jednym z podstawowych mechanizmów w organizmie. Dzięki niemu do każdej komórki dociera tlen i inne substancje potrzebne do życia. Jest zmienne – waha się między wartością maksymalną a minimalną. I właśnie te skrajne wyniki określa się mianem ciśnienia skurczowego i rozkurczowego. Ciśnienie skurczowe to wartość maksymalna, gdy nowa fala krwi płynie z serca i dociera do naczyń. Ciśnienie rozkurczowe jest wartością minimalną, występującą pomiędzy falami. Należy przy tym podkreślić, że wartości te zmieniają się nieustannie.

Z chorobowymi następstwami kojarzone jest ciśnienie zbyt wysokie. Wśród czynników je wywołujących wymienia się przede wszystkim: stres, nadmierne spożycie soli (sodu), otyłość oraz uwarunkowania genetyczne. Z nadciśnieniem związanych jest wiele chorób współistniejących – do najczęściej występujących należą zaburzenia przemian lipidów, cukrzyca insulinoniezależna, przewlekła choroba niedokrwienna serca, migotanie i trzepotanie przedsionków, niewydolność serca, przewlekła niewydolność nerek oraz miażdżyca.

Normy wyników pomiaru ciśnienia

Wartości ciśnienia nie są identyczne dla wszystkich ludzi. Norma jest cechą osobniczą. Dla jednych będzie oscylować wokół niskiego, a dla innych wyższego wyniku. Są kraje w Europie, w których większość populacji ma niskie ciśnienie, np. Wielka Brytania czy Szwajcaria. Na drugim biegunie pomiarów znajdują społeczeństwa państw bałkańskich – tamtejsi mężczyźni mają z reguły wyższe ciśnienie, jednak jednostki chorobowe z tym związane częściej występują u kobiet.

Za prawidłowe uznaje się ciśnienie do wartości 140/90 mm Hg. Uściślając – optymalnym jest wynik równy lub mniejszy niż 120/80 mm Hg, przy założeniu, że nie jest niższy niż 90/60 mm Hg. Gdy ma to miejsce, mówimy o zbyt niskim ciśnieniu, które również może być niebezpieczne, ponieważ może powodować omdlenia czy utratę przytomności. Nadciśnieniem tętniczym 1. stopnia określamy stan od 140-159/90/99 mm Hg, 2. stopnia – 160-179/100-109 mm Hg, a 3. stopnia, często zagrażający życiu – ≥180/ ≥110 mm Hg.

Co może zaburzyć pomiar?

Zacznijmy od tego, że ciśnienie przez całą dobę nie ma tych samych parametrów. Inne jest rano po dobrze przespanej nocy, inne po nocy nieprzespanej. Inną wartość będziemy mieli na czczo, inną po posiłku. To, co jemy, też ma znaczenie. Produkty o wysokiej zawartości soli (sodu) wpływają na jego podniesienie. Nie bez znaczenia są też wszelkiego rodzaju używki: papierosy, alkohol, kawa, herbata czy inne produkty zawierające związki kofeiny – wszystkie one podwyższają ciśnienie. Podobnie jak stan emocjonalny, stres czy aktywność fizyczna. Potoczne powiedzenie o zdenerwowaniu, że ktoś lub coś podniosło nam ciśnienie, opiera się na prawdzie.

Podobnie rzecz się ma z zaniżonym wynikiem. Ciśnienie obniżają niektóre produkty spożywcze, np. czosnek. Również pomidory i przetwory z nich, ze względu na wysoki poziom potasu, wykazują działanie hipotensyjne. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że nagłe obniżenie ciśnienia może nastąpić w wyniku mikcji czy defekacji. Wpływ na wynik pomiaru mają też przyjmowane leki. W opisie każdego jest informacja, czy zażywanie specyfiku wpływa na ciśnienie.

Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie?

Regularne mierzenie ciśnienia w warunkach domowych ma duże znaczenie diagnostyczne. W oparciu o wyniki z dłuższego okresu lekarz może stwierdzić, czy epizod ciśnienia nienormatywnego sygnalizuje początek lub rozwój choroby, czy też był wynikiem jednostkowych czynników zewnętrznych. Ponadto dokonywanie pomiarów w domu wyklucza tzw. efekt białego fartucha – pod wpływem stresu, związanego z wizytą w gabinecie, niektórzy pacjenci reagują podwyższonym ciśnieniem.

Stosując się do poniższych reguł mamy pewność właściwie wykonanego badania:

• mierz ciśnienie zawsze na tej samej ręce, w tych samych porach dnia, najlepiej na czczo lub nie bezpośrednio po jedzeniu, przed przyjęciem leków,

• na 30 minut przed pomiarem nie pij kawy czy herbaty, nie jedz, nie pal papierosów, nie wykonuj aktywności fizycznych,

• odpocznij 5 minut przed badaniem,

• dokonuj pomiaru w pozycji siedzącej, najlepiej na krześle z oparciem. Zrelaksuj się i nie rozmawiaj, oddychaj spokojnie,

• nogi trzymaj luźno rozstawione, stopy oparte o podłogę,

• połóż swobodnie rękę na blacie – miejsce założenia opaski powinno znajdować się na wysokości serca,

• załóż opaskę 5 cm powyżej łokcia, na gołą skórę, nie napinaj mankietu, zostaw luz na dwa palce,

• rozpocznij pomiar.

Wybór urządzenia

Istotną kwestią w przypadku kontrolnego mierzenia ciśnienia w domu, jest dokonywanie pomiaru tym samym urządzeniem. Warto zaopatrzyć się w aparat o sprawdzonych parametrach. Przy wyborze kierujmy się udogodnieniami, które producent przygotował dla pacjentów. Zwróćmy uwagę na pamięć wyników dla więcej niż jednego użytkownika, kształt i wygodę zakładania mankietu oraz dodatkowe etui. Warto wybrać urządzenie z opcją wykrywania nieregularnego rytmu serca oraz monitorowaniem poprawności założenia mankietu czy niskiego poziomu baterii.

Źródła:

Nadciśnienie tętnicze raport NFZ 2019

www.zdrowie.pap.pl

Autor: Jakub Kurowski