Obniżony poziom białych krwinek – przyczyny, rozpoznawanie i leczenie

Definicja leukopenii

Leukopenią nazywany jest stan, w którym dochodzi do obniżenia liczby białych ciałek krwi do wartości mniejszej niż 4 tysiące na mikrolitr (przy ich normie równej od 4 do 10 tysięcy). Jest to pojęcie dość ogólne, bowiem w tej populacji krwinek wyróżnianych jest kilka szeregów, takich jak:

• neutrofile (stanowią około 60-70% leukocytów, ich niedobór nazywa się granulocytopenią),
• limfocyty (20-45% białych krwinek, spadek liczby tej populacji komórek to limfopenia),
• inne, stanowiące zdecydowanie mniejszy odsetek.

Stany, w których liczba leukocytów może ulegać obniżeniu

W momencie otrzymania wiadomości o wystąpieniu leukocytopenii, pacjent nie powinien wpadać w panikę – do najczęstszych przyczyn tego zjawiska zaliczane są niedawno przebyte infekcje. Sytuacja taka związana jest z rolą białych ciałek krwi. Odpowiadają one za procesy obronne organizmu, w związku z czym po przebyciu zakażenia ich liczba może przejściowo odbiegać od normy, a po czasie (koniecznym do odbudowy tej populacji komórkowej) powrócić do właściwych wartości.

Nie oznacza to oczywiście, że stan ten można zbagatelizować. Z leukopenią może być powiązana bardzo duża liczba chorób, m.in.: nadczynność tarczycy, toczeń rumieniowaty układowy i inne choroby autoimmunologiczne, hipersplenizm (powiększenie śledziony) czy wrodzone zaburzenia czynności szpiku. Poza wymienionymi, szczególną uwagę należy zwrócić na choroby nowotworowe, takie jak białaczka, chłoniaki oraz zespoły mielodysplastyczne. Podobny wynik badania morfologii krwi może dawać występowanie u pacjenta nabytego zespołu niedoboru odporności (AIDS).

Szczególne znaczenie w rozpoznawaniu niedoboru leukocytów ma prawidłowo przeprowadzony wywiad lekarski. Przyczyną leukopenii mogą być bowiem niedobory żywieniowe (niedostatek kwasu foliowego i innych witamin), czynniki toksyczne (farby olejowe, benzen), a także stosowanie niektórych leków, takich jak preparaty przeciwtarczycowe lub niektóre antybiotyki.

Jak rozpoznać niedobór białych krwinek?

Obniżenie liczby leukocytów najczęściej wykrywane jest przypadkowo, podczas rutynowo wykonanego badania krwi. Sytuacja ta wynika z faktu, że leukopenia często może nie dawać żadnych objawów. Jednak istnieją dolegliwości, które mogą sugerować niedobory tych komórek w organizmie. Zalicza się do nich m.in. częste występowanie infekcji, ropnie w obrębie skóry, a także pojawienie się niewyjaśnionych gorączek lub stanów podgorączkowych. Poza tym mogą się również pojawić objawy kojarzące się zazwyczaj z niedokrwistością, takie jak zawroty i bóle głowy, przewlekłe zmęczenie czy zaburzenia koncentracji.

Dostępne sposoby leczenia leukopenii

W terapii niedoboru białych krwinek obowiązuje przede wszystkim leczenie przyczynowe. Zastosowanie odpowiedniego leczenia zazwyczaj pozwala przywrócić poziom leukocytów do wartości prawidłowych.

Jeżeli przyczyna niedoboru leży w przyjmowaniu określonych leków, konieczne jest ich odstawienie. Analogicznie należy postąpić w przypadku czynników toksycznych – jeżeli to one są odpowiedzialne za zmiany w morfologii krwi, należy ich unikać.

Czasami nie udaje się znormalizować poziomu białych krwinek, wtedy konieczne staje się zastosowanie innych metod leczenia. Wśród nich wymienia się terapię preparatami sterydowymi oraz podawanie czynnika wzrostu granulocytów. Druga z wymienionych substancji podawana jest w postaci iniekcji podskórnych – jej działanie pobudza czynność szpiku kostnego, nasila namnażanie oraz uwalnianie granulocytów do krwiobiegu.

Tomasz Nęcki