Choroba XXI wieku - nadwaga

Typy otyłości

Istnieją dwa podstawowe typy otyłości: pierwotna i wtórna. Pierwsza związana jest z grupą kilku czynników. Należą do nich m.in.:

• zapisane w genach skłonności do nadwagi,
• zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, odpowiadającego za uczucie głodu i sytości,
• tryb życia - brak ruchu i niezdrowe odżywianie sprawiają, że dostarczamy organizmowi nadmiaru energii, którego nie jest w stanie spożytkować,
• zaburzenia nastroju, które  skutkują podjadaniem i brakiem samokontroli w ilości spożywanych pokarmów.

Drugi typ, otyłość wtórna, jest zazwyczaj efektem chorób metabolicznych, uszkodzeń podwzgórza mózgu lub zaburzeń ośrodkowego układu pokarmowego. Mogą ją także powodować wady chromosomalne lub niektóre farmaceutyki.

W określeniu rodzaju otyłości pomaga wskaźnik WHR (waist to hip ratio), na podstawie którego wyróżniamy otyłość:

• androidalną (brzuszną),
• gynoidalną (pośladkowo-udową),
• uogólnioną (równomierną).

Otyłość u dzieci

Niestety otyłość coraz częściej dotyczy dzieci. Statystycznie co piąte europejskie dziecko ma nadwagę lub jest otyłe. Co gorsza, wskaźniki te rosną w zatrważającym tempie. Jeśli rodzice borykają się przez długi okres swojego życia z nadprogramowymi kilogramami, prawdopodobieństwo podobnych problemów wśród potomków wynosi około 70%. Znaczne przybieranie na wadze to proces długotrwały, a już w trakcie ciąży i okresie niemowlęcym rodzice mają ogromny wpływ na nawyki żywieniowe i dietę dziecka. Odpowiedzialność w dużej mierze spada więc na dorosłych. Otyli rodzice często nie zauważają problemu u syna lub córki, nie są świadomi swojego wpływu na kondycję fizyczną i psychiczną swojej pociechy. Stygmatyzacja i brak akceptacji rówieśników są problemem równie poważnym, jak fizyczny stan zdrowia otyłych dzieci.

Leczenie otyłości

Leczenie nadwagi opiera się głównie na zmianie nawyków żywieniowych, a także zmniejszeniu kaloryczności posiłków. Najlepszym rozwiązaniem jest zwrócenie się o pomoc do specjalisty dietetyka, który określi dokładne proporcje poszczególnych elementów posiłku, obliczy jego kalorie i zadba o dostarczenie wszystkich niezbędnych witamin i minerałów. Poza zmianą diety, konieczny jest ruch. Każdy rodzaj wzmożonej aktywności fizycznej nie tylko pomoże zrzucić zbędne kilogramy, ale także poprawi kondycję, usprawni pracę układu oddechowego oraz  serca. Początkowo ćwiczenia nie powinny obciążać kolan, bioder i kręgosłupa, stąd najlepszym rozwiązaniem będzie basen lub spacery. W niektórych przypadkach stosuje się leczenie farmakologiczne. Skrajnie otyli pacjenci mogą zostać poddani zabiegom chirurgicznym. Również wsparcie psychologiczne może pomóc chorym wyleczyć się z otyłości.

Otyłość w Polsce

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) potwierdza dane statystyczne z polskich raportów – w ciągu ostatnich 20 lat liczba dzieci z nadwagą wzrosła w Polsce trzykrotnie. Nadwagę ma obecnie aż 29% jedenastolatków i prawie tyle samo czternastolatków. W ogólnym zestawieniu polskie dzieci znajdują się w czołówce tych najbardziej otyłych. Szacuje się, że około 1,5% mieszkańców naszego kraju cierpi na otyłość olbrzymią, charakteryzującą się tym, że wskaźnik BMI wynosi 40 lub więcej, co oznacza wagę nawet powyżej 120 kilogramów. Ministerstwo Zdrowia wprowadza nowe programy mające na celu kontrolę szkolnych sklepów i stołówek, a media promują sport i zdrowy tryb życia, jednak lekarze wciąż biją na alarm. Poprawiająca się kondycja finansowa polskiego społeczeństwa również przyczynia się do wzrostu statystyk na niekorzyść zdrowia Polaków. Otyłość powoli staje się epidemią i jest obecnie zaliczana do przewlekłych chorób cywilizacyjnych, których zwalczaniem zajmują się światowe instytucje.

Magdalena Bednarowicz