Przyczyny, objawy, diagnostyka i metody leczenia zespołu jelita drażliwego

Przyczyny zespołu jelita drażliwego

Zespół jelita drażliwego to najczęstsza czynnościowa choroba jelit. Cierpi na niego nawet co piąta osoba, nieco częściej kobiety. Niestety, nie ma jednej konkretnej przyczyny powodującej wystąpienie tej choroby, natomiast jest wiele czynników sprzyjających zachorowaniu. Na pierwszym miejscu wymienia się uwarunkowania psychiczne. Aż około 80% pacjentów z zaburzeniami osobowości, nerwicą czy depresją cierpi na współtowarzyszący zespół jelita drażliwego. Ponadto zachorowaniu sprzyja spożywanie pokarmów ubogich w błonnik i przebycie infekcji jelitowej, takiej jak infekcja rotawirusowa czy bakteryjna, np. zakażenie salmonellą.

Perystaltyka, czyli czynność motoryczna jelit, polega na przesuwaniu treści pokarmowej za pomocą następujących naprzemiennie skurczów i rozkurczów kolejnych odcinków jelita. Proces ten podlega kontroli nerwowej i hormonalnej. Jakiekolwiek zaburzenia w tych układach mogą również mieć wpływ na wystąpienie zespołu jelita drażliwego.

Czytaj również: Czy sport może pomóc w depresji?

Objawy zespołu jelita drażliwego

Podstawowym objawem zespołu jelita drażliwego jest przewlekły ból brzucha (czyli taki, który trwa powyżej trzech miesięcy). Zmienia on swoją lokalizację i nasilenie, choć najczęściej występuje w podbrzuszu. Nasila się po posiłku i nigdy nie budzi pacjenta w nocy. Występują także zaburzenia wypróżniania w postaci biegunek, zaparć lub obu naprzemiennie. Wypróżnienie z reguły przynosi ulgę, co stanowi ważne kryterium diagnostyczne.

Dodatkowo u niektórych chorych występują wzdęcia brzucha, a także nudności, zgaga, bóle krzyża, mięśni i stawów oraz zaburzenia oddawania moczu.

Czytaj: Zgaga, czyli palący problem

Diagnostyka zespołu jelita drażliwego

Rozpoznanie zespołu jelita drażliwego stawia się na podstawie obrazu klinicznego: przewlekłego bólu brzucha i zmiany rytmu wypróżnień.

Diagnoza choroby to tak zwana „diagnoza z wykluczenia”. Polega ona na eliminacji, za pomocą badań, innych stanów chorobowych, które należy uwzględnić w diagnostyce różnicowej. Wykonuje się z reguły: badania krwi wraz z wykładnikami stanu zapalnego (OB, CRP), badanie moczu i ewentualne badanie kału w kierunku czynników infekcyjnych i obecności krwi utajonej. Czasem także zleca się wykonanie USG jamy brzusznej i kolonoskopii.

Dieta w zespole jelita drażliwego

Ze względu na fakt, że zespół jelita drażliwego jest chorobą czynnościową, czyli związaną z funkcją jelit, podstawową metodą leczenia i łagodzenia objawów jest dieta. Czego wobec tego nie należy jeść przy zespole jelita drażliwego? Po pierwsze, trzeba bezwzględnie unikać ciężkostrawnych, tłustych i smażonych potraw. Dodatkowo należy wystrzegać się posiłków wzdymających, opartych na kapuście czy roślinach strączkowych. Ponadto nie powinno się pić dużych ilości kawy i napojów gazowanych.

Pozostałe restrykcje dietetyczne są uzależnione od postaci choroby. U chorych z przewlekłymi zaparciami mogą dobrze sprawdzać się bogate w błonnik otręby, u pozostałych z kolei mogą one powodować wzdęcia. Wśród ziół, które przynoszą ulgę w zespole jelita drażliwego, można wymienić kruszynę (środek przeciw zaparciom) lub imbir (przeciw nudnościom i odbijaniu), a także rumianek.

Czytaj: Gdzie szukać błonnika?

Leczenie zespołu jelita drażliwego

W leczeniu farmakologicznym, ze względu na to, że nie jest znana konkretna przyczyna zespołu jelita drażliwego, stosuje się jedynie leczenie objawowe. Chorzy przyjmują głównie leki rozkurczowe i w zależności od objawów przeciw zaparciom lub biegunkom. Korzystne jest także stosowanie probiotyków, które wpływają na florę bakteryjną jelit.

Jak już wspomniano, zespół jelita drażliwego jest często związany z zaburzeniami psychicznymi, dlatego w sporej liczbie przypadków obserwuje się poprawę po włączeniu terapii psychologicznej lub psychiatrycznej, a także leków przeciwdepresyjnych.

Czytaj również: Probiotyk a prebiotyk - czym się różnią od siebie?

Katarzyna Wiak