Olśniewający uśmiech, w którym pokazujemy nasze piękne i białe zęby, ma bezcenną moc. Daje poczucie pewności siebie, otwartości, pozwala bardziej cieszyć się życiem, pomaga zdobyć sympatię i zaufanie. Gdy zęby zaczynają zmieniać barwę pojawiają się problemy. Oprócz złego wizerunku – osoby zaniedbanej, kamień nazębny przyczynia się do rozwoju próchnicy, a także uniemożliwia jej wczesne rozpoznanie.

Przebarwienia mogą dotyczyć zębów mlecznych, stałych, wybranej grupy zębów lub zęba pojedyńczego. Wśród czynników, które je powodują wyróżniamy czynniki zewnętrzne i wewnętrzne. Do zewnętrznych zaliczamy złą higienę jamy ustnej, która skutkuje odkładaniu się płytki nazębnej i kamienia nazębnego. Są to przebarwienia, które powstają na powierzchni szkliwa zębów. Zewnętrzne plamy pojawiają się z biegiem czasu, a ich nasilenie zależy także od diety.

Zła higiena

Jest jedną z głównych przyczyn. Wiele osób podchodzi do mycia zębów w sposób rutynowy, nie zważając na stan szczoteczki i stosowane pasty oraz płyny do płukania. Na tym etapie powstaje sporo zaniedbań. Stomatolodzy zwracają uwagę, że wiele osób myje zęby szczoteczką, której stan się do tego nie już nadaje (powinno się ją zmieniać średnio, co kwartał). To samo dotyczy długości szczotkowania – 2 minuty, chociaż pojawiają się opinie, że w zależności od rodzaju szczoteczki, czas należy wydłużyć do 3 minut. Istotna jest też technika szczotkowania – przy użyciu szczoteczek ręcznych – ruchem wymiatającym od nasady zęba.

Dieta i nałogi

Niektóre napoje i pokarmy zawierają pigmenty, które osadzają się na szkliwie zębów. Kawa, herbata, niektóre zioła i czerwone wino są jednymi z głównych winowajców. Także niektóre owoce, warzywa takie jak buraki, jagody, maliny, wiśnie czy przyprawy (np. kurkuma czy szafran) również mogą przyczyniać się do zmiany koloru zębów. Dodatkowo, ich kwasowość rodzi niebezpieczeństwo erozji szkliwa, co ułatwia osadzanie się barwników.

Palenie tytoniu jest jedną z głównych przyczyn przebarwień zębów. Substancje smoliste oraz nikotyna pozostawiają na zębach charakterystyczne żółte plamy, które z czasem stają się trudniejsze do usunięcia. U osób palących ryzyko przebarwień jest znacznie większe niż u niepalących.

Przyczyny wewnętrzne

Takie zmiany powstają po zażywaniu antybiotyków w starszym wieku, po urazie zębów, gdy zęby posiadają za dużo fluoru lub są zaatakowane próchnicą. Niektóre leki, takie jak tetracykliny, mogą prowadzić do trwałych przebarwień zębów, zwłaszcza jeśli są stosowane u dzieci w okresie formowania się szkliwa. Również niektóre płukanki do ust, zawierające chlorheksydynę, mogą powodować ciemniejsze plamy na zębach.

Zmiany związane z wiekiem

Z wiekiem zęby naturalnie stają się ciemniejsze. Jest to związane z procesem erozji szkliwa, które staje się cieńsze, przez co wewnętrzna warstwa zębiny – bardziej żółta – jest bardziej widoczna. Proces ten jest nieunikniony, choć jego tempo można spowolnić dzięki odpowiedniej higienie i regularnym wizytom u stomatologa.

Urazy i choroby

Urazy mechaniczne, takie jak pęknięcia czy złamania, mogą prowadzić do martwicy miazgi, co z kolei powoduje ciemnienie zęba. Ponadto, niektóre choroby, takie jak zaburzenia metabolizmu, mogą wpływać na strukturę zębów i ich kolor. Są osoby, które naturalnie mają zęby o bardziej żółtym odcieniu, co jest związane z genetyką. Geny mogą wpływać na grubość szkliwa oraz na naturalną barwę zębiny, co sprawia, że u tych osób przebarwienia pojawiają się szybciej niż u innych.

Profilaktyka

Mycie zębów po posiłkach, picie wody po kawie, herbacie czy używanie bezcukrowych gum do żucia, powinno pomóc w zapobieganiu powstawania przebarwień na zębach. Także podgryzanie surowych produktów, takich jak jabłka, gruszki, marchew czy seler jest w tym pomocne. Podczas chrupania, łamią się one na mniejsze kawałki i ocierają o zęby, co pomaga usunąć drobne cząsteczki jedzenia pozostałego między nimi i czyszczą powierzchnię zęba. Dodatkowa zaleta – są zdrowe. Dieta bogata w wapń i fosfor wpływa korzystnie na stan szkliwa. Mleko, sery, jogurty oraz warzywa liściaste wzmacniają zęby i sprawiają, że są one mniej podatne na erozję i przebarwienia. Orzechy i nasiona zawierają zdrowe tłuszcze, które również chronią nasz uzębienie.

Na rynku jest dostępnych wiele past oraz pasków wybielających, które mogą pomóc w redukcji przebarwień. Efekty tych metod są jednak często ograniczone, a stosowanie ich przez dłuższy czas może prowadzić do nadwrażliwości zębów.

Leczenie gabinetowe

Stomatologia estetyczna pozwala nam zadbać także o estetykę naszego uzębienia. Obejmuje ona wiele zabiegów poprawiających kolor zębów, ich kształt oraz odbudowę ubytków i wypełnienie przestrzeni międzyzębowych.

W przypadku odłożenia się kamienia nazębnego, czy też przebarwień związanych ze spożywaniem płynów i produktów barwiących, należy przeprowadzić w gabinecie stomatologicznym zabiegi higienizacji. Zaliczamy do nich skaling, czyli usunięcie kamienia nazębnego oraz piaskowanie. Skaling wykonuje się przy pomocy ultradźwięków, które powodują jego rozkruszanie. Piaskowanie wykonuje się przy użyciu piaskarki.

Bardziej zaawansowaną metodą jest wybielanie zębów. Lekarz aplikuje na zęby żel wybielający, który aktywuje przy pomocy specjalnego światła. Stosuje się też wybielanie laserowe lub nakładkowe. Wybór metody uzależniony jest od stanu uzębienia, wrażliwości zębów oraz stanu przyzębia.

Wybielanie nakładkowe, zwane nocnym, wymaga zastosowania u pacjentów szyn nakładkowych. Po uprzednim wykonaniu wycisków zębów pacjenta, zostają one (te wyciski), odesłane do techników, którzy wykonują model diagnostyczny, na bazie którego zostanie zrobiona szyna nakładkowa. Wybielanie nocne stosuje się u osób z dużą wrażliwością uzębienia. Można przy nim użyć żelu wybielającego o niższym starzeniu czynnika aktywnego, jakim jest nadtlenek karbamidu. Ponadto metoda ta pozwala również na zastosowanie dodatkowego żelu łagodzącego w przypadku dużej nadwrażliwości zębów.

Autor: Beata Nowak
Artykuł pochodzi z 30 numeru Rodziny Zdrowia