Co to jest inhalacja i nebulizacja

Inhalacja polega na wdychaniu leków lub roztworów, np. soli fizjologicznej, w postaci aerozolu, pary lub proszku. Metoda ta pozwala na działanie leku bezpośrednio w układzie oddechowym z pominięciem przewodu pokarmowego, co zmniejsza ryzyko działań niepożądanych. Inhalacje stosuje się nie tylko przy infekcjach, ale także w chorobach przewlekłych, takich jak np. astma. Nebulizacja natomiast to wytwarzanie aerozolu z roztworu bądź zawiesiny leku. Pacjent wdycha te cząsteczki za pomocą specjalnego urządzenia zwanego nebulizatorem i w ten sposób dostarcza lek bezpośrednio do oskrzeli i płuc.

Nebulizacja jest także skuteczną metoda leczenia, gdy zachodzi konieczność podania dużych dawek leków, a także wtedy, gdy należy podać pacjentowi kilka leków równocześnie, które mają różne dawki, które są dostosowane pod aktualną sytuację zdrowotną pacjenta. Taki sposób podawania leków jest wybierany przez lekarzy w sytuacji, gdy nie jest możliwe wykorzystanie innych urządzeń w celu podania leku z powodu stanu, w jakim jest pacjent. Przeszkodą może być np. niemożność koordynacji oddechu w czasie pracy urządzenia inhalującego, ostra astma lub wiek pacjenta. Nebulizację wykorzystuje się również do podawania niektórych substancji lub antybiotyków, których nie można podać za pomocą innych urządzeń. Można podawać w czasie nebulizacji także leki, które działają ogólnoustrojowo, a stosowane są w leczeniu nadciśnienia płucnego oraz w celu zmniejszenia duszności u osób z POChP (przewlekła obstrukcyjna choroba płuc.

Rodzaje inhalatorów i nebulizatorów

Na rynku dostępne są różne urządzenia do inhalacji. Dla dzieci najczęściej poleca się:

• Nebulizatory – rozbijają roztwór leku bądź zawiesinę na bardzo drobne cząsteczki, które łatwo docierają do dróg oddechowych. Zalecane dla niemowląt i małych dzieci. Nie wymagają koordynacji wdechowo-wydechowej małego pacjenta.
• Inhalatory ciśnieniowe – wykorzystują aerozol, ale wymagają od dziecka synchronizacji wdechu z uwolnieniem dawki leku. Sprawdzają się raczej u starszych dzieci.
• Inhalatory proszkowe – stosowane głównie przez starsze dzieci i dorosłych, wymagają głębokiego i mocnego wdechu

Wskazania do terapii inhalacyjnej i nebulizacji

Obie techniki dostarczania leku polegają na szybkim dostarczeniu go w chore miejsce. Takie podanie gwarantuje też (pod warunkiem właściwie przeprowadzonej techniki) szybką reakcję organizmu na specyfik, a przez to wysoką skuteczność.

Inhalatory są wskazane przy astmie oskrzelowej, i to zarówno w przypadku stałego leczenia, które wymaga terapii wziewnej, jak i w przypadku zaostrzenia astmy oraz w przypadku innych chorób dolnych dróg oddechowych. Należą do nich:

• zapalenia oskrzeli z obturacją – ostre i przewlekłe
• zapalenia oskrzelików (RSV, adenowirusy)
• anafilaksja z obturacją dróg oddechowych
• nadreaktywność poinfekcyjna oskrzeli
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (1)

Nie ma przeciwskazań do stosowania. Jedyną trudnością może być nieumiejętność użycia inhalatora, wynikająca z wieku, stanu świadomości i możliwości ruchowych pacjenta.

Wśród wskazań do nebulizacji wymieniane są choroby oskrzeli i płuc, takie jak:

• astma oskrzelowa
• zapalenia oskrzeli i płuc
• rozstrzenie oskrzeli
• dysplazja oskrzelowo-płucna
• zakażenia grzybicze układu oddechowego
• stany przed zabiegami operacyjnymi i tracheotomią, jak również po zabiegach
• przewlekła obturacyjna choroba płuc (1)

oraz choroby górnych dróg oddechowych, takie jak:

• przewlekłe nieżyty nosa, gardła i krtani
• przewlekłe stany zapalne migdałków podniebiennych
• alergiczny nieżyt nosa
• nawracające i przewlekłe stany zapalne zatok bocznych nosa
• ostre zapalenie krtani
• przewlekłe nieżyty trąbki słuchowej
• stany pooperacyjne, np. po usunięciu polipów, resekcji przegrody nosa, wyłuszczeniu migdałków, zabiegach w obrębie zatok bocznych nosa (1).

Wśród przeciwskazań wymieniane są:

• choroby zakaźne
• ostre stany zapalne w obrębie nosa, gardła i krtani (traumatyzujące działanie aerozolu na chorobowo zmienioną śluzówkę powoduje narastanie obrzęku)
• stany upośledzonej drożności wymagające leczenia operacyjnego (np. skrzywienie przegrody nosa, polipy nosa i krtani)
• przewlekłe ropne zapalenie zatok bocznych nosa i migdałków, wymagające leczenia operacyjnego
• niewydolność oddechowa niezwiązana z mechanizmem obturacji oskrzeli
• niewydolność krążenia
• klinicznie ciężko przebiegające zaostrzenia przewlekłych chorób układu oddechowego
• nowotwory układu oddechowego
• krwawienia z dróg oddechowych (1)

Osobnym aspektem w kwestii przeciwskazań są substancje czynne obecne w podawanym leku. Jeżeli pacjent leczy się stale na inne choroby może nastąpić ich reakcja z przyjmowanymi lekami, dlatego ważne jest poinformowanie o tym lekarza.

Podsumowanie

Zarówno inhalacje jak i nebulizacje są skuteczne w celu poprawy jakości pracy układu oddechowego. O ich zastosowaniu powinien decydować lekarz, dobierając odpowiednie preparaty, częstotliwość ich podania oraz dawkowanie zależne od jednostki chorobowej oraz wieku i stanu zdrowia pacjenta.

Autor: Michalina Stanisławska 

Piśmiennictwo:

1. Pietrzak J., Obuchowicz A., Kowol-Trela K. Terapia inhalacyjna u dzieci. Pediatria i Medycyna Rodzinna 2014, 10 (4), p. 411–425.
2. Karolewicz B., Pluta J., Haznar D. Farmacja Polska, 2009, 65(4): 291-304