W jakich sytuacjach podaje się leki bezpośrednio do dróg oddechowych?

Inhalator a nebulizator – czy to dwie różne aparatury?

Zasada jest stosunkowo prosta – podobnie jak każdy kwadrat jest prostokątem, ale nie każdy prostokąt kwadratem, tak i każdy nebulizator jest inhalatorem, ale nie każdy inhalator jest nebulizatorem. Czym więc się różnią? Na początku warto przybliżyć, czym właściwie jest inhalacja. Jest to proces, podczas którego wraz z wdychanym powietrzem dostają się cząsteczki, np. leków. Podczas klasycznej inhalacji pacjent wdycha rozproszone, zawarte w dawce inhalacyjnej cząsteczki substancji. W przypadku nebulizacji natomiast dochodzi do ich przekształcenia w mgiełkę na bazie roztworu wodnego, co umożliwia dotarcie leku do głębiej położonych, węższych segmentów oskrzeli. W nebulizacji najczęściej stosowanym płynem do inhalacji, stanowiącym bazę dla podania leku, jest sól fizjologiczna lub ewentualnie roztwór chlorku sodu o wyższym stężeniu.

W jakich stanach chorobowych stosuje się inhalacje i nebulizacje?

Leki stosowane w inhalacjach mają przede wszystkim działanie rozkurczowe i przeciwzapalne. Mogą być więc stosowane w przypadku stanów zapalnych w obrębie dróg oddechowych, np. przy zapaleniu tchawicy czy oskrzeli, bardzo często diagnozowanych także w wieku dziecięcym. Kolejnym przykładem choroby, w której są stosowane, jest astma oskrzelowa, w przebiegu której dochodzi do reaktywnego zwężenia oskrzeli. W znacznej większości u pacjentów dorosłych wskazaniem jest także przewlekła obturacyjna choroba płuc, najczęściej związana z przewlekłym paleniem papierosów.

W przypadku zapalenia zatok nie ma sensu stosowanie kieszonkowych inhalatorów, które rozpraszają lek poprzez wdech doustny, czyli z ominięciem zatok. W tej sytuacji najlepiej sprawdzi się nebulizator do zatok lub klasyczna inhalacja z pary wodnej z ewentualnym dodatkiem nawilżającego roztworu soli fizjologicznej lub olejków eterycznych, np. mentolowego.

Jak dobrać sprzęt indywidualnie?

Oprócz dolegliwości dziecka i postawionej diagnozy podczas wyboru odpowiedniego sprzętu do inhalacji należy także kierować się wiekiem malucha. Inhalatory obecnie mają najczęściej postać kieszonkowych urządzeń, które wymagają synchronizacji wdechu pacjenta z podaniem dawki leku. Z tej prostej przyczyny ich użycie jest praktycznie niemożliwe u młodszych dzieci. W przypadku nebulizacji podawanie substancji jest niezależne od fazy oddechowej. Mgiełka jest uwalniana przez cały czas do maski ustno-nosowej, a jej większe ilości trafiają do głębiej położonych odcinków dróg oddechowych podczas wdechu. Dodatkowo rozproszenie leku sprzyja dotarciu substancji do dużo węższych oskrzeli niż podczas klasycznej inhalacji z użyciem podręcznego inhalatora. Nebulizacja jest więc doskonałym rozwiązaniem zarówno dla młodszych, jak i starszych dzieci. Kolejną zaletą jej stosowania jest możliwość podaniu kilku leków jednoczasowo. Niestety należy zaznaczyć, że zakup inhalatora z funkcją nebulizacji jest nieco droższą inwestycją, ale wystarcza praktycznie na cały okres dzieciństwa. Wraz ze wzrostem malucha wystarczy wymieniać maski twarzowe na nieco większe.

Czytaj więcej w temacie: Skuteczne preparaty na wzmocnienie organizmu - dla dzieci i dorosłych

Pamiętajmy jednak, aby oprócz zwrócenia uwagi na zabawny kształt czy atrakcyjny kolor, zapoznać się z parametrami technicznymi i opiniami o produkcie. W razie potrzeby warto przed zakupem skonsultować się również z lekarzem. Podstawowym kryterium technicznym, na które powinniśmy zwracać uwagę, jest tzw. MMAD, czyli parametr określający wielkość cząsteczek, które mogą zostać podane za pomocą danego inhalatora czy nebulizatora. Aby lek mógł dotrzeć dalej niż do gardła i jamy nosowej, muszą mieć one średnicę 6-12 mikronów. Większe cząsteczki pozostaną w wyżej położonych odcinkach układu oddechowego. Cząsteczki mniejsze niż 6 mikronów mogą dotrzeć nawet do pęcherzyków płucnych.

Czytaj więcej w temacie: Jak leczyć nieżyt nosa?

Lek. Krzysztof Pawlak