Ból, którego nie powinno być... Czym są bóle fantomowe?
Charakterystyka i leczenie bólów fantomowych
![](/Data/Thumbs/_public/zdrowie/uklad-nerwowy/bol-ktorego-nie-powinno-byc/MTE3MHg2OTg,mezczyzna_z_amputowana_reka_bol_fantomowy.jpg)
Charakterystyka bólu fantomowego
Część pacjentów po amputacjach odczuwa w zakresie odjętej części ciała dotkliwy ból – doznanie to określa się jako ból fantomowy. Jest to ból neuropatyczny, czyli powstały na skutek uszkodzenia nerwu lub jego osłonki. Ma on najczęściej charakter napadowy i pojawia się zwykle w nocy. Opisywany jest jako gniotący, mrowiący, piekący, kłujący, przeszywający oraz pulsujący. Może przypominać ból, który występował u chorego przed amputacją. Czynniki wyzwalające występowanie dolegliwości bólowych to stres, zdenerwowanie, zmęczenie, bezsenność, podrażnienie kikuta, a nawet zmiany pogody.
Kogo dotyczą bóle fantomowe?
Na podstawie badań naukowych można stwierdzić, że bóle fantomowe występują głównie (60-80% przypadków) po amputacji kończyn. Występowanie tego zjawiska jest uzależnione od czynników takich jak: ból obecny przed amputacją, depresja, lęk oraz czynniki genetyczne. Po odjęciu kończyny górnej rośnie ryzyko występowania tego objawu w porównaniu z amputacją kończyny dolnej. Co ciekawe, ból fantomowy pojawia się bardzo rzadko, gdy do amputacji kończyny doszło w dzieciństwie oraz nie występuje u osób z wrodzonym brakiem kończyn.
Skąd się biorą i jak długo trwają bóle fantomowe?
Ból fantomowy pojawia się już w pierwszym tygodniu lub nawet po kilkunastu latach po amputacji. Dochodzi wtedy do patologicznej przebudowy zarówno w obwodowym, jak i w ośrodkowym układzie nerwowym. Uważa się, że nadmierne pobudzenie receptorów NMDA (N-metylo-d-asparaginowych), które znajdują się w rogach tylnych rdzenia kręgowego, odgrywa kluczową rolę w powstawaniu przetrwałego bólu. Ból fantomowy trwa od kilku tygodni nawet do kilku lat. Zdarza się, że łagodnieje wraz z upływem czasu.
Co pomaga na bóle fantomowe?
Profilaktyka polega na intensywnej okołooperacyjnej kontroli bólu poprzez ciągle znieczulenie zewnątrzoponowe 72 godziny przed i co najmniej 48 godzin po zabiegu wraz z dodatkiem leku miejscowo znieczulającego, ciągłym znieczuleniu splotów: ramiennego i lędźwiowego, zastosowaniu antagonistów NMDA (np. ketamina). Ważną rolę odgrywa także przygotowanie psychologiczne chorego do zabiegu, odpowiednio dobrana technika amputacji, wczesne protezowanie i szybkie uruchamianie pacjenta po operacji.
Jak leczyć bóle fantomowe?
Rozległe zmiany zachodzące w obrębie układu nerwowego sprawiają, że ból fantomowy trudno kontrolować i leczyć. Postępowanie powinno być wielokierunkowe i obejmować: farmakoterapię, według algorytmów leczenia bólu neuropatycznego, nieinwazyjną elektrostymulację, psychoterapię oraz leczenie fizykalne. W przypadku bólu, który nie poddaje się standardowemu leczeniu, należy rozważyć leczenie chirurgiczne – neurostymulację na poziomie rdzenia kręgowego i ośrodkowego układu nerwowego.
Tomasz Waszak
___________________________REKLAMA
___________________________________
![](/Data/Thumbs/_public/zdrowie/uklad-krwionosny/jak-wyglada-zycie-po-wylewie/NDgweDMwMiFjcm9w,zycie-po-wylewie.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/zdrowie/uklad-nerwowy/udar--cichy-zabojca/NDgweDMwMiFjcm9w,udar-mozgu.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/zdrowie/zdrowie-psychiczne/bliski-problem--zaburzenia-psyc/NDgweDMwMiFjcm9w,jak-rozpoznac-chorobe-psychiczna.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/zdrowie/uklad-nerwowy/jak-rozpoznac-zapalenie-opon-moz/NDgweDMwMiFjcm9w,objawy-zapalenia-opon-mozgowych.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/dieta/kuchnia/jakie-posilki-powoduja-przyspies/NDgweDMwMiFjcm9w,przyspieszenie-metabolizmu.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/uroda/wlosy/jak-w-prawidlowy-sposob-olejowac/NDgweDMwMiFjcm9w,kobieta_leje_oliwe_na_koncowki_wlosow_olejowanie_wlosow.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/dieta/rodzaje-diet/czego-nie-je-wegetarianin-a-co/NDgweDMwMiFjcm9w,wegan-a-wegetarianin.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/rodzina/czas-wolny/tory-saneczkowe-i-kolejki-grawit/NDgweDMwMiFjcm9w,rysunek_zjazd_na_sankach_tory_saneczkowe.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/dieta/kuchnia/dietetyczne-pierniczki-swiateczn/NDgweDMwMiFjcm9w,pierniczki_przepisy_na_dietetyczne_pierniczki.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/zdrowie/narzady-wewnetrzne/przepuklina-brzuszna--jakie-sa/NDgweDMwMiFjcm9w,przepuklina_pepkowa_przepuklina.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/NDgweDMwMiFjcm9w,spokoj_opanowanie_szczesliwa_mama_joga_slajder.jpg)
![](/Data/Thumbs/_public/NDgweDMwMiFjcm9w,ziola-dla-urody-2.jpg)