Dlaczego warto inhalować?

Górne drogi oddechowe dziecka są krótsze niż u osoby dorosłej. Przez to jego oskrzela i płuca są znacznie bardziej narażone na penetrację szkodliwych czynników: chorobotwórczych drobnoustrojów, alergenów i cząstek dymu papierosowego i zanieczyszczonego powietrza. Inhalacje i nebulizacje są skutecznymi technikami ich ochrony i leczenia. Nebulizacja zalecana jest zwłaszcza u dzieci poniżej 4.–5. roku życia i opóźnionych w rozwoju psychoruchowym, u osób z zaburzoną koordynacją ruchową, w podeszłym wieku oraz zaintubowanych – a więc u pacjentów, którzy nie potrafią poprawnie przyjmować leków wziewnych z inhalatorów ciśnieniowych lub proszkowych. Za zastosowaniem tej metody terapii w chorobach układu oddechowego przemawiają łatwość wykonania nebulizacji, brak potrzeby koordynacji wdechowo-wydechowej, możliwość dobierania indywidualnych dawek leków dla każdego pacjenta, a w niektórych przypadkach – możliwość łączenia jednocześnie kilku leków oraz prowadzenia równoczesnej farmako- i tlenoterapii – wyjaśniają Autorki artykułu o terapii inhalacyjnej u dzieci (1).

Rodzaje inhalatorów i nebulizatorów

Na rynku dostępne są różne urządzenia do inhalacji. Dla dzieci najczęściej poleca się:

• Nebulizatory – rozbijają roztwór leku bądź zawiesinę na bardzo drobne cząsteczki, które łatwo docierają do dróg oddechowych. Zalecane dla niemowląt i małych dzieci. Nie wymagają koordynacji wdechowo-wydechowej małego pacjenta.
• Inhalatory ciśnieniowe – wykorzystują aerozol, ale wymagają od dziecka synchronizacji wdechu z uwolnieniem dawki leku. Sprawdzają się raczej u starszych dzieci.
• Inhalatory proszkowe – stosowane głównie przez starsze dzieci i dorosłych, wymagają głębokiego i mocnego wdechu.

Przygotowanie do inhalacji

Przed rozpoczęciem inhalacji należy pamiętać o 3 ważnych zasadach:

Po pierwsze: higiena – należy dokładnie umyć ręce swoje i dziecka.

Po drugie: oczyszczenie nosa – przed inhalacją należy oczyścić nos malucha z zalegającej wydzieliny, np. za pomocą aspiratora kataru do odkurzacza, aby lek mógł lepiej dotrzeć do dróg oddechowych.

Po trzecie: korelacja z porami posiłków – inhalację wykonuje się najlepiej co najmniej godzinę przed lub po posiłku, aby zmniejszyć ryzyko mdłości lub wymiotów.

Jak przebiega inhalacja – krok po kroku 

Przygotowanie dziecka do zabiegu

Warunkiem dobrego przeprowadzenia zabiegu jest uspokojone dziecko. Warto przed zabiegiem zapoznać dziecko z urządzeniem, żeby się nie bało i zastosować wstęp, wprowadzając inhalację jako formę zabawy lub relaksu. Rodzaj uzależniamy od wieku i stanu zdrowia dziecka. Inhalacja nie może odbywać się w stresującej dla malca sytuacji. Są to zabiegi cykliczne, zatem jeśli mały pacjent się zrazi za pierwszym razem, możemy mieć kłopot z kolejnymi. Pamiętajmy też, że każdy stres, także u dzieci skutkuje płytszym oddechem. Gdy dziecko jest zrelaksowane i spokojne, będzie oddychać głęboko, nie będzie się wiercić podczas zabiegu, i uzyskamy z pewnością lepszy efekt terapeutyczny.

Przygotowanie urządzenia

Jeśli używasz nebulizatora, postępuj zgodnie z instrukcją producenta. Wlej do komory odpowiedni roztwór – może to być lek przepisany przez lekarza, sól fizjologiczna lub roztwór hipertoniczny, w zależności od wskazań.

Dobór akcesoriów

Dla niemowląt i małych dzieci stosuj maseczkę, która przykrywa nos i usta.
U starszych dzieci można używać ustnika, jednak ważne jest, aby dziecko oddychało przez usta.

Ułożenie dziecka

Ułóż malucha w wygodnej pozycji, najlepiej siedzącej lub na kolanach, szczególnie jeśli dziecko jest niemowlęciem. W ten sposób dziecku będzie łatwiej utrzymać maseczkę na twarzy.

Rozpoczęcie inhalacji

Włącz urządzenie i zachęcaj dziecko do spokojnego, regularnego oddychania przez usta (nie powinno oddychać przez nos!). Co jakiś czas możesz poprosić, aby dziecko wzięło głębszy wdech i na kilka sekund zatrzymało powietrze, co zwiększy skuteczność zabiegu. Należy jednak pamiętać, że lek dochodzi do płuc jest tylko podczas wdechu, podczas wydechu lek nie dociera.

Czas trwania

Inhalacja u dzieci zazwyczaj trwa od 5 do 10 minut – tyle wystarczy, aby cały roztwór został wyemitowany. Ważne, aby nie przedłużać zabiegu, bo może to być męczące dla malucha.

Po inhalacji

Jeśli inhalacja zawierała lek sterydowy, konieczne jest przepłukanie jamy ustnej dziecka i umycie twarzy, aby zapobiec podrażnieniom i infekcjom grzybiczym, mniejsze dzieci nie potrafiące dobrze płukać jamy ustnej, powinny wypić kilka łyków płynu. Po zabiegu należy również dokładnie wyczyścić nebulizator zgodnie z zaleceniami producenta.

Podsumowanie:

Inhalacje to skuteczna i bezpieczna metoda leczenia dolegliwości układu oddechowego u dzieci. Odpowiednie przygotowanie, wybór właściwego urządzenia i przestrzeganie zasad higieny są bardzo ważne. Dzięki inhalacjom można szybko złagodzić objawy infekcji, poprawić oddychanie i komfort pacjenta.

Należy pamiętać o tym, aby przed rozpoczęciem terapii skonsultować się z lekarzem, który pomoże dobrać odpowiedni rodzaj inhalacji do potrzeb dziecka.

Autor: Michalina Stanisławska

Piśmiennictwo

1. Pietrzak J., Obuchowicz A., Kowol-Trela K. Terapia inhalacyjna u dzieci. Pediatria i Medycyna Rodzinna 2014, 10 (4), p. 411–425.
2. Szreter T. Intensywna terapia dzieci. Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2002 r.